wd wp Пошук: ⬜

Узрост Сусвету

Касмалогія

Аб'екты і працэсы, якія вывучаюцца

Сусвет Назіраемы Сусвет Узрост Сусвету Буйнамаштабная структура Сусвету Фарміраванне структуры Рэліктавае выпраменьванне Цёмная энергія Схаваная маса

Назіраемыя працэсы

Касмалагічнае чырвонае зрушэнне Расшырэнне Сусвету Фарміраванне галактык Закон Хабла Нуклеасінтэз

Тэарэтычныя пошукі

Касмалагічныя мадэлі Касмічная інфляцыя Вялікі выбух Храналогія Вялікага выбуху Сусвет Фрыдмана Спадарожная адлегласць Мадэль Лямбда-CDM Касмалагічны прынцып Касмалагічнае ўраўненне стану Крытычная шчыльнасць Храналогія касмалогіі

Узрост Сусвету — час, які прайшоў з моманту з’яўлення Сусвету (часу, матэрыі, зорак, планет і г.д.) Існуе шэраг розных навуковых ацэнак узросту Сусвету і храналогій.

Сучасная навука

Лічыцца, што Сусвет з’явіўся каля 13,75 ± 0,11 млрд гадоў назад[1]. Гэта сучасная ацэнка, прынятая на аснове адной з распаўсюджаных мадэлей Сусвету, так званай стандартнай касмалагічнай ΛCDM-мадэлі.

Бо ўжо ў спецыяльнай тэорыі адноснасці час залежыць ад руху назіральніка, а ў агульнай тэорыі адноснасці — яшчэ і ад становішча, то трэба ўдакладніць, што разумеецца ў такім разе пад узростам Сусвету. У сучасным уяўленні узрост Сусвету — гэты максімальны час, які вымераў бы гадзіннік з моманту Вялікага выбуху да цяперашняга часу, калі б ён патрапіў цяпер нам у рукі.

Узрост Сусвету можна вызначыць прынамсі трыма спосабамі[2]:

• Узрост элементаў — узрост хімічных элементаў можна ацаніць, выкарыстоўваючы з’яву радыёактыўнага распаду з тым, каб вызначыць узрост вызначанай сумесі ізатопаў.
• Узрост скапленняў — узрост самых старых шаравых скапленняў зорак можна ацаніць, выкарыстоўваючы крывую ў каардынатах свяцільнасць-тэмпература для зорак буйных шаравых скапленняў. Гэтым метадам было паказана, што ўзрост Сусвету большы, чым 12,07 млрд гадоў, з 95%-й даверальнай імавернасцю.
• Узрост зорак — узрост найстарэйшых зорак белых карлікаў можна ацаніць, выкарыстоўваючы вымярэнні яркасці белых карлікаў. Старэйшыя белыя карлікі будуць халаднейшымі і таму меней яркімі. Выяўляючы слабыя белыя карлікі, можна ацаніць час, на працягу якога гэты белы карлік астываў. Oswalt, Smith, Wood і Hintzen (1996, Nature, 382, 692) зрабілі гэта і атрымалі ўзрост 9,5+1,1−0,8 млрд гадоў для зорак асноўнага дыска Млечнага шляху. Яны ацанілі, што Сусвет прынамсі на 2 млрд гадоў старэйшы за дыск, гэта значыць больш чым на 11,5 млрд гадоў.

Акрамя таго, існуюць спосабы ацэнкі ўзросту Сусвету, зыходзячы з касмалагічных мадэлей на аснове вызначэння пастаяннай Хабла.

Асноўныя этапы развіцця Сусвету

Вялікае значэнне для вызначэння ўзросту Сусвету мае перыядызацыя асноўных працэсаў, якія працякалі ў Сусвеце. У наш час прынята наступная перыядызацыя[3]:

• Самая ранняя эпоха, пра якую існуюць якія-небудзь тэарэтычныя здагадкі, гэта планкаўскі час (10−43 с пасля Вялікага выбуху). У той час гравітацыйнае ўзаемадзеянне адлучылася ад астатніх фундаментальных узаемадзеянняў. Па сучасных уяўленнях, гэта эпоха квантавай касмалогіі працягвалася да часу парадку 10−11 с пасля Вялікага выбуху.
• Наступная эпоха характарызуецца нараджэннем першапачатковых часціц кваркаў і раздзяленнем відаў узаемадзеянняў. Гэта эпоха працягвалася да часоў парадку 10−2 с пасля Вялікага выбуху. У наш час ужо існуюць магчымасці досыць падрабязнага фізічнага апісання працэсаў гэтага перыяду.
• Сучасная эпоха стандартнай касмалогіі пачалася праз 0,01 секунды пасля Вялікага выбуху і працягваецца дагэтуль. У гэты перыяд утварыліся ядры першасных элементаў, узніклі зоркі, Галактыкі, Сонечная сістэма.

Важнай вяхой у гісторыі развіцця Сусвету ў гэту эпоху лічыцца эра рэкамбінацыі, калі матэрыя Сусвету, які пашыраецца, стала празрыстай для выпраменьвання. Па сучасных уяўленнях гэта адбылося праз 380 тыс. гадоў пасля Вялікага выбуху. У наш час гэта выпраменьванне мы можам назіраць у выглядзе рэліктавага фону, што з’яўляецца найважнейшым эксперыментальным пацверджаннем існуючых мадэлей Сусвету.

Гл. таксама

• WMAP

Зноскі

1. ↑ Вынікі місіі WMAP(англ.)
2. ↑ Узрост Сусвету
3. ↑ http://cosmo.labrate.ru/cambrige/bb_history.html Архівавана 30 верасня 2008.

Спасылкі

• WMAP Recommended Parameter Values Архівавана 18 студзеня 2012.

Тэмы гэтай старонкі (2):
Катэгорыя·Касмалогія
Катэгорыя·Касмагонія