wd wp Пошук: ⬜

Юзаф Газы

Юзаф Газы (польск. Józef Gazy, 1910–1998) – польскі мастак, скульптар і рэстаўратар. Аўтар некалькіх дзесяткаў помнікаў, усталяваных у грамадскіх месцах у розных гарадах Польшчы. У 60-х гадах – кіраўнік групы рэстаўратараў, якія адказвалі за зняцце са сцен, кансервацыю і падрыхтоўку да транспартоўкі фрэсак з сабора ў Фарасе.

Юзаф Газы нарадзіўся ў 1910 годзе[1]. У 1937 годзе скончыў варшаўскую Акадэмію вытанчаных мастацтваў [2].

У 1945 годзе далучыўся да Бюро аднаўлення сталіцы. Быў адным са стваральнікаў варшаўскага Помніка Братэрства па Зброі [3], узнавіў адсутнічыя элементы разбуранай Калоны Жыгімонта [4][5]. У 40-я гады быў адным з скульптараў, адказных за афармленне будынкаў Маршалкоўскага жылога раёна ў Варшаве[6]. У 1951 годзе ў Лягніцы быў адкрыты Помнік Польска-Савецкага Братэрства па Зброі, адна з найбольш вядомых яго работ. У гады сталінізму мастак стварыў яшчэ чатыры аналагічных помніка для розных гарадоў Польшчы.

У 1962 году Юзаф Газы належаў да польскай археалагічнай экспедыцыі, якая вяла раскопкі ў Фарасе [7][8]. Ён кіраваў працай групы кансерватараў, якая займалася захаваннем фрэсак, выяўленых у саборы Фараса, здыманнем іх з мураў і падрыхтоўкай для транспарціроўкі[9][10]. Большую частку работ у Фарасе выконваў асабіста, яму дапамагала Марта Кубяк[11]. На месцы раскопак заставаўся да самага канца работ і выехаў у апошняй групе разам з праф. Казімежам Міхалоўскім, Стэфанам Якабельскім, Тадэвушам Дзержыкраем-Рагальскім, Маркам Марцінякам, Антонім Aстрашом і фатографам экспедыцыі Анджэем Дзеваноўскім непасрэдна перад затапленнем Фараса водамі возера Насэр [7]. Дзякуючы яго уменням і працы з месца раскопак удалося выратаваць больш чым 120 фрэсак. Падчас працы ў Егіпце Газы таксама дапамагаў Вільяму Адамсу ў кансервацыі насценнага жывапісу на размешчаным паблізу месцы археалагічных раскопак у Мэйнарці.

У 1966–1969 гадах працаваў у Нацыянальным музеі Судана ў Хартуме над кансервацыяй фрэсак і падрыхтоўцы іх да адкрыцця пастаяннай выставы хрысціянскага нубійскага жывапісу ў 1972 годзе. Па вяртанні на радзіму працаваў над польскай часткай археалагічнай калекцыі, прывезенай з Судана камандай доктара Ганны Енджаеўскай. Выстава фрэсак адкрылася ў Польшчы ў 1974 годзе ў Галерэі Фарас. За працу над выратаваннем нубійских археалагічных помнікаў Юзэф Газы атрымаў суданскі Ордэн Заслуг.

У сярэдзіне 70-х гадоў XX стагоддзя Газы вярнуўся да перапыненай кар’еры скульптара. Тым не менш заставаўся ў кантакце з Цэнтрам міжземнаморскай археалогіі як эксперт і рэстаўратар, працаваў пры кансервацыі скульптур Афіны, льва і антылопы, знойдзеных у храме Аллат ў Пальміры [8]. У 1988 годзе перад Саборам Уваскрэсення Хрыстова і св. Апостала Тамаша ў Замасці быў адкрыты помнік Яну Паўлу II яго аўтарства, адзін з першых у Польшчы і ў свеце[12].

Юзаф Газы памёр у 1998 годзе[13].

Зноскі

↑ Polski indeks biograficzny, рэд. G. Baumgartner, с. 427.
↑ W. Godlewski, Józef Gazy (1910–1998) Архівавана 18 верасня 2016., „Polish Archaeology in the Mediterranean. Research”, 10 (1998), с. 9.
↑ P. Giergoń, Warszawa – Pomnik Braterstwa Broni Архівавана 4 сакавіка 2016., Sztuka.net.
↑ H. Sygietyńska, Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy, с. 105.
↑ J.Górski, Warszawa w latach 1944–1949. Odbudowa, с. 420.
↑ A.K. Olszewski, Dzieje sztuki polskiej 1890–1980 w zarysie’, с. 87.
1 2 T. Dzierżykray-Rogalski, W dwudziestolecie polskiego sukcesu w Faras. Dziennik terenowy uczestnika polskiej ekspedycji, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2 (1982) nr 27, с. 280, 285.
1 2 W. Godlewski, Józef Gazy (1910–1998) Архівавана 18 верасня 2016., „Polish Archaeology in the Mediterranean. Research”, 10 (1998), с. 10.
↑ M. Łukasiewicz, Co nowego w starożytności?, с. 165.
↑ S. Jakobielski, Die Rettung der Wandgälde von Faras, у: Faras die Katedrale aus dem Wüstensand, рэд. W. Seipel , с. 51–56.
↑ H. Jędrzejewska, Konserwacja dwóch malowideł ściennych z Faras, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, 9 (1965), с. 253.
↑ J. Jaworska, Jan Paweł II sztuce polskiej, у: Materiały XV Sesji Stałej Konferencji Archiwów, Bibliotek i Muzeów Polskich na Zachodzie 23-26.9.1993, рэд. M. Jagosz, с. 37.
↑ W. Godlewski, Józef Gazy (1910–1998) Архівавана 18 верасня 2016., „Polish Archaeology in the Mediterranean. Research”, 10 (1998), с. 9–10.

Літаратура

Dzierżykray-Rogalski T., W dwudziestolecie polskiego sukcesu w Faras. Dziennik terenowy uczestnika polskiej ekspedycji, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2 (1982) nr 27, с. 249–290.
Faras die Katedrale aus dem Wüstensand, рэд. W. Seipel, Wien 2002.
Giergoń P., Warszawa – Pomnik Braterstwa Broni Архівавана 4 сакавіка 2016., Sztuka.net.
Godlewski W., Józef Gazy (1910–1998) Архівавана 18 верасня 2016., „Polish Archaeology in the Mediterranean. Research”, 10 (1998), с. 9–10.
Górski J., Warszawa w latach 1944–1949. Odbudowa, Warszawa 1988. ISBN 9788301033224.
Jędrzejewska H., Konserwacja dwóch malowideł ściennych z Faras, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, 9 (1965), с. 217–258.
Łukasiewicz M., Co nowego w starożytności?, Warszawa 1976.
Materiały XV Sesji Stałej Konferencji Archiwów, Bibliotek i Muzeów Polskich na Zachodzie 23-26.9.1993, рэд. M. Jagosz, Rzym 1994.
Olszewski A.K., Dzieje sztuki polskiej 1890–1980 w zarysie, Warszawa 1988. ISBN 9788322321249.
Polski indeks biograficzny, рэд. G. Baumgartner, München 1998. ISBN 3598345062.
Sygietyńska H., Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy, Warszawa 1978.