Уладзімір Іосіфавіч Лохаў (руск.: Владимир Иосифович Лохов, 1924—2002) — савецкі разведчык-нелегал, палкоўнік КДБ СССР, начальнік 1-ага аддзела нелегальнай разведкі КДБ СССР[ru].
Нарадзіўся 22 снежня 1924 года ў сяле Пічіджын[os] Знаурского раёна Паўднёва-Асяцінскай аўтаномнай вобласці[ru] Грузінскай ССР. Па нацыянальнасці асецін.
У сям’і яго звалі Мурман. (Імя змяніў пасля пачатку працы ў разведцы.)[2]
З 1942 па 1948 год служыў у 30-й дывізіі войскаў НКУС-МУС СССР. З 1952 года — у органах дзяржаўнай бяспекі. У 1953 годзе скончыў юрыдычны факультэт Азербайджанскага дзяржаўнага універсітэта.
У 1952—1957 гадах працаваў на пасадзе памочніка оперупаўнаважанага і оперупаўнаважанага 5-га аддзела МДБ-МУС Азербайджанскай ССР — Камітэта дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў Азербайджанскай ССР[az].
З 1957 года — супрацоўнік Ўпраўлення «С» (нелегальная разведка[ru]) Першага галоўнага ўпраўлення[ru] (ПГУ, знешняя разведка) Камітэта дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў СССР — КДБ СССР. Да жніўня 1962 года праходзіў падрыхтоўку для працы ў асаблівых умовах. Асвоіў арабскую мову ў дасканаласці[3].
У якасці разведчыка-нелегала працаваў у шэрагу краін Азіі, Еўропы, Усходу. Пры выкананні адказных заданняў наведаў дзясяткі дзяржаў названых рэгіёнаў. У перыяд працы не меў ніводнага правалу, знаходзіў выхад з любых складаных сітуацый, працягваючы выконваць заданні цэнтра[4].
У жніўні 1963 года пачаў нелегальную працу ў адной з азіяцкіх краін, дзе паспяхова легалізаваўся на працяглы час і стварыў неабходныя ўмовы для вядзення разведвальнай працы з нелегальных пазіцый.
У лістападзе 1965 года на сувязь Лохаву быў перададзены каштоўны і надзейны агент, з дапамогай якога з часам атрымалася сфармаваць эфектыўную агентурную сетку. Ўмелыя дзеянні пры легалізацыі дазволілі Уладзіміру Лохаву ў якасці нелегальнага рэзідэнта кіраваць названай каштоўнай агентурай і атрымліваць ад яе важныя Сакрэтныя матэрыялы. Напрыклад, падчас супрацьстаяння «халоднай» вайны Лохаву ўдалося здабыць і пераправіць кіраўніцтву СССР важныя дакументы аб планах НАТА[3].
У 1973 годзе вярнуўся ў СССР, працаваў у якасці трэнера-нелегала. У студзені 1979 года прызначаны начальнікам 1-га аддзела («дзе працавалі самыя-самыя засакрэчаныя нелегалы»[3], «нелегалы цэнтра» Ўпраўлення «С»[ru] ПГУ КДБ СССР[ru]), якім кіраваў да 1991 года. Кіраваў дзейнасцю самых каштоўных разведчыкаў-нелегалаў КДБ СССР, у прыватнасці, працай легендарнай пары мужа і жонкі-разведчыкаў Геворка Андрэевіча Вартаняна[ru] і Гоар Лявонаўны Вартанян[ru].[3] У гэтыя гады непасрэдна распрацоўваў і арганізоўваў ажыццяўленне многіх найважнейшых аперацый савецкай разведкі.
У ліпені 1991 года выйшаў у адстаўку па ўзросце. У цэнтры перадаваў вопыт маладому пакаленню разведчыкаў.
Жыў у Маскве памёр у 2002 годзе. Пахаваны ў Маскве на Траякураўскіх могілках.[4]
28 студзеня 2020 года дырэктар СЗР Расіі[ru] С. Я. Нарышкін на прэс-канферэнцыі ў МІА «Расія сёння»[ru] назваў імёны расійскіх разведчыкаў-нелегалаў, якія зрабілі сваёй гераічнай працай важкі ўклад у забеспячэнне бяспекі краіны і абарону яе інтарэсаў. Сярод названых был і Уладзімір Іосіфавіч Лохаў, а на сайце СЗР была размешчана яго афіцыйная біяграфія[5].
У снежні 2019 года ў азнаменаванне 95-гадовага юбілею нараджэння Уладзіміра Лохава з яго сваякамі сустрэўся Пасол Рэспублікі Паўднёвая Асеція ў Расіі Знаур Гасіеў, быў арганізаваны ўрачысты вячэру. Амбасадар распавёў, што інфармацыя пра героя рассакрэчаная, асяцінскі народ ганарыцца сваім героем, а яго біяграфія будзе выкарыстоўвацца для выхавання дзяцей і падлеткаў.[6][7][8]
У Паўднёвай Асеціі Уладзіміра Лохова лічаць нацыянальным героем.[4]