Тэнзар напружанняў[1][2] — тэнзар другога рангу, які складаецца з дзевяці велічынь, якія прадстаўляюць механічныя напружанні ў адвольнай кропцы нагружанага цела. У дэкартавай сістэме каардынат гэтыя дзевяць велічынь запісваюцца ў выглядзе табліцы, у якой па галоўнай дыяганалі стаяць нармальныя складнікі вектараў напружанняў на трох узаемна перпендыкулярных пляцоўках, што праходзяць праз разгляданую кропку асяроддзя, а ў астатніх пазіцыях — датычныя кампаненты вектараў напружанняў на гэтых пляцоўках.
Кампаненты тэнзара напружанняў
σ
i j
{\displaystyle \sigma _{ij}}
у дэкартавай сістэме каардынат
O
x
i
{\displaystyle Ox_{i}}
уводзяць наступным чынам. Разглядаюць бесканечна малы аб’ём цела ў выглядзе прамавугольнага паралелепіпеда, грані якога артаганальныя каардынатным восям і маюць плошчы
d
S
i
{\displaystyle dS_{i}}
. На кожнай грані
d
S
i
{\displaystyle dS_{i}}
паралелепіпеда дзейнічаюць паверхневыя сілы
d
F
i
{\displaystyle dF_{i}}
. Калі пазначыць праекцыі гэтых сіл на восі
O
x
j
{\displaystyle Ox_{j}}
як
d
F
i j
{\displaystyle dF_{ij}}
, то кампанентамі тэнзара напружанняў называюць адносіну праекцый сілы да велічыні плошчы грані, на якой дзейнічае гэта сіла:
σ
i j
=
d
F
i j
d
S
i
.
{\displaystyle \sigma _{ij}={\frac {dF_{ij}}{dS_{i}}}.}
Па індэксе
i
{\displaystyle i}
тут падсумоўвання няма. Кампаненты
σ
11
{\displaystyle \sigma _{11}}
,
σ
22
{\displaystyle \sigma _{22}}
,
σ
33
{\displaystyle \sigma _{33}}
, якія абазначаюцца таксама як
σ
x x
{\displaystyle \sigma _{xx}}
,
σ
y y
{\displaystyle \sigma _{yy}}
,
σ
z z
{\displaystyle \sigma _{zz}}
, — гэта нармальныя напружанні, яны ўяўляюць сабой адносіну праекцыі сілы
d
F
i
{\displaystyle dF_{i}}
на нармаль да плошчы разгляданай грані
d
S
i
{\displaystyle dS_{i}}
:
σ
11
=
d
F
11
d
S
1
.
{\displaystyle \sigma _{11}={\frac {dF_{11}}{dS_{1}}}.}
Кампаненты
σ
12
{\displaystyle \sigma _{12}}
,
σ
23
{\displaystyle \sigma _{23}}
,
σ
31
{\displaystyle \sigma _{31}}
, якія абазначаюцца таксама як
τ
x y
{\displaystyle \tau _{xy}}
,
τ
y z
{\displaystyle \tau _{yz}}
,
τ
z x
{\displaystyle \tau _{zx}}
, — гэта датычныя напружанні, яны ўяўляюць сабой адносіну праекцыі сілы на напрамкі, датычныя да плошчы разгляданай грані
d
S
i
{\displaystyle dS_{i}}
:
σ
12
=
d
F
12
d
S
1
.
{\displaystyle \sigma _{12}={\frac {dF_{12}}{dS_{1}}}.}
Пры адсутнасці ўласнага моманту імпульсу суцэльнага асяроддзя, а таксама аб’ёмных і паверхневых пар тэнзар напружанняў сіметрычны. Гэта вынікае з ураўнення балансу моманту імпульсу. У прыватнасці, тэнзар напружанняў сіметрычны ў класічнай тэорыі пругкасці і гідрадынаміцы ідэальнай і лінейна-глейкай вадкасцей.