Homunculus loxodontus (у Беларусі больш вядомая як «Пачаку́н») — скульптура галандскай мастачкі Маргрыт ван Брэварт (нідэрл.: Margriet van Breevoort), створаная ў 2016 годзе для Лейдэнскага ўніверсітэта (Нідэрланды). Першапачаткова ўстаноўлена перад дзіцячай бальніцай у Лейдэне[1]. Станам на люты 2017 года, скульптура перанесена ўнутр медыцынскага цэнтра[en] Лейдэнскага ўніверсітэта, у хол з больш як 10 іншымі скульптурамі[2][3]. На 19 лютага 2017 года, скульптура размешчана каля ўваходу ў Лейдэнскі ўніверсітэцкі медыцынскі цэнтр[4]
Скульптура ўяўляе сабой бязногую істоту шэрага колеру з галавой паўночнага марскога слана, целам гіганцкай лічынкі і рукамі пажылога чалавека, якая сядзіць на крэсле ў пакоі чакання[5][6].
У студзені 2017 года яна стала папулярным мемам на постсавецкай прасторы.
Бальніца пры Лейдэнскім універсітэце вылучыла Маргрыт ван Брэварт грант на стварэнне скульптуры[7] для штогадовага конкурсу, які праводзіцца фондам «Скульптуры ў Лейдэне». Тэмай конкурсу 2016 гады былі біялагічныя навукі[8].
Мастачка доўга разважала над тэматыкай будучай скульптуры, таму што яна не хацела адлюстроўваць штосьці, звязанае з медыцынай ці хваробамі[6]. Яна звярнула ўвагу на людзей, якія сядзяць у чарзе да ўрача ў чаканні дыягназу, і вырашыла прысвяціць сваю скульптуру пацыентам[6][7]. Паводле слоў Маргрыт ван Брэварт, сваёй скульптурай яна хацела паказаць, што «пацыенты проста павінны чакаць сваёй долі з надзеяй на лепшае»[6]. Акрамя таго, мастачка паставіла перад сабой задачу зрабіць гэтага пацыента прывабным і мілым, каб з ім было камфортна і ён мог бы выклікаць смех[6]. Мастачка таксама зазначыла[6], што «мой персанаж — свайго роду няўдалы эксперымент, ён чакае і спадзяецца на тое, каб стаць лепш. Ён нібыта вялікі мілы камяк цела, які хочацца абняць». Скульптура створана з пластыку і эпаксіднай смалы, якія пры змешванні ўтвараюць рэчыва, якое нагадвае гліну — навобмацак яно цвёрдае і шурпатае[8].
У 2016 годзе скульптура стала самай фатаграфаванай славутасцю Лейдэна[9].
Паводле звестак на люты 2017 года[7][10], мэрыя ўкраінскага горада Дніпро вядзе перамовы з Маргрыт ван Брэварт аб ўстаноўцы ў цэнтры горада двухмятровай бетоннай копіі скульптуры.
У студзені 2017 года, пасля размяшчэння фатаграфіі скульптуры на сайце Pikabu.ru[7][11], яна стала папулярным мемам у Рунэце пад назвай «Ждун»[12][13][14][15][16], ва Уанэце пад назвай «Почекун»[17][18][19] і ў Байнэце пад назвай «Пачакун».
24 лютага 2017 года народны дэпутат Украіны Барыслаў Бяроза прынёс у сесійную залу Вярхоўнай Рады фігуру «Пачакуна», якую перад пачаткам пасяджэння і выступленнямі членаў Кабінета міністраў паставілі на парламенцкую трыбуну[20]. Дэпутат назваў Пачакуна сімвалам чаканняў украінскага грамадства[21].
Расійскі палітолаг і журналіст Дзмітрый Травін назваў Пачакуна нацыянальным сімвалам Расіі. Паводле яго меркавання, рускі Пачакун — сумны, гультаяваты і млявы, але пры гэтым сімпатычны і аптымістычны: ён «звесіў нос і паклаў ручкі на жывоціку» ў чаканні змен да лепшага, паколькі «у краіне даўно пануе застой і няма ўмоў ні для палітычнай, ні для грамадзянскай, ні для інвестыцыйнай актыўнасці»[22]. Падобнае меркаванне выказаў сацыёлаг Аляксей Рошчын, які адзначыў, што вобраз Пачакуна, пры ўсёй сваёй прывабнасці, адлюстроўвае таксама і прыхаванай незадаволенасць людзей: «Гэта знак усеагульнага згалення, як інтэлектуальнага, так і духоўнага, паколькі ў Расіі не адбываецца нічога цікавага»[23].
Галандскае выданне Mare(гал.) бел. адзначыла, што «ў Расіі, дзе чалавек бяссільны супраць бюракратыі, бясконцае чаканне з’яўляецца важнай часткай паўсядзённага жыцця», а ва ўмовах калі «сацыяльныя праблемы не могуць быць вырашаны легітымным парламентам, незалежнай судовай сістэмай ці дэманстрацыямі», інтэрнэт-сатыра застаецца адзіным спосабам выказвання незадаволенасці ўладай, што абумовіла папулярнасць мема[24]. Рэпарцёр Le Monde Ізабель Мандро звязвае папулярнасць вобраза як з успамінамі пра савецкія часы, «калі трэба было з ранняй раніцы займаць чэргі перад гастраномамі ці месяцамі чакаць мэблю», так і з няўдачамі расійскіх рэформаў[25].
Расійскае выданне «Игромания» у артыкуле пра Пачакуна распавяло пра ўплыў персанажа на поп-культуру і на аўдыторыю аматараў відэагульняў.
|
На хвалі папулярнасці Пачакуна ў Інтэрнэце пачалі прадавацца цацкі, фігуркі, крэслы-мяшкі і буйныя скульптуры ў выглядзе мема[27]. Яго таксама прадавалі ў якасці падарунку да Дня Святога Валянціна, на 23 лютага і 8 сакавіка[28].
У горадзе Чыта на рэтра-пляцоўцы парка Дома афіцэраў ўсталявалі копію скульптуры.