Міхаі́л Тры́фанавіч Іаўчу́к (6 (19) лістапада 1908, в. Завужоўе, цяпер Кобрынскага раёна Брэсцкай вобласці — 9 студзеня 1990, Масква) — савецкі філосаф і партыйны дзеяч.
Член кампартыі з 1926 года, кандыдат у члены ЦК КПСС (1971—1981). Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР 2-га склікання.
Спецыяліст па гісторыі рускай філасофіі, , прафесар, член-карэспандэнт АН СССР (1946). Замежны член Балгарскай АН (1972). Прадстаўнік александраўскай групы ў савецкай філасофіі.
Першы лаўрэат прэміі імя Г. В. Пляханава (1971).
Скончыў філасофскае аддзяленне Акадэміі камуністычнага выхавання імя Н. К. Крупскай (1931). Пасля заканчэння — аспірант Камуністычнага універсітэта выкладчыкаў грамадскіх навук. У 1933—1936 начальнік палітаддзела саўгаса ў Беларускай ССР. У 1936—1939 кіраваў кафедрамі дыялектычнага матэрыялізму і марксізму-ленінізму ў Маскоўскім хіміка-тэхналагічным інстытуце і ў Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі. Кандыдат філасофскіх навук, дысертацыя аб філасофскіх і сацыяльна-палітычных поглядах Бялінскага. У 1939—1941 на партрабоце ў Выканкаме Камінтэрна, у 1941—1947 ва Упраўленні прапаганды і агітацыі ЦК УКП(б) (з 1944 г. намеснік начальніка ўпраўлення), таксама з 1943 года загадваў створанай па яго ініцыятыве[1] кафедрай гісторыі рускай філасофіі на філасофскім факультэце МДУ. Доктар філасофскіх навук (1946), дысертацыя «З гісторыі рускай матэрыялістычнай філасофіі XVIII—XIX стагоддзяў», закрытая абарона праходзіла ў Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК партыі. З 4 снежня 1946 года член-карэспандэнт Акадэміі навук СССР па Аддзяленню гісторыі і філасофіі (гісторыя філасофіі).
У 1947—1949 гадах сакратар ЦК КП Беларусі па прапагандзе і агітацыі, таксама працаваў у БДУ.
У 1949—1970 гадах вёў навукова-выкладчыцкую працу ва Уральскім універсітэце (загадваў кафедрай дыялектычнага і гістарычнага матэрыялізму Уральскага дзяржаўнага універсітэта ў 1949—1953 гадах)[2], МДУ (у 1957—1963 гадах загадваў кафедрай гісторыі марксісцка-ленінскай філасофіі на філасофскім факультэце МДУ), Інстытуце філасофіі АН СССР. У 1970—1977 рэктар Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС.
Адзін з заснавальнікаў свярдлоўскай філасофскай школы. Пляханавед.
У 1971 годзе стаў першым у гісторыі лаўрэатам прэміі імя Г. В. Пляханава «за працы „Г. В. Пляханаў і яго працы па гісторыі філасофіі“ (1960), і „Ленінізм, філасофскія традыцыі і сучаснасць“ (1970)».
— Л. Н. Коган[3]:
Аб Іаўчуку нельга судзіць адназначна негатыўна.
— Г. С. Батыгін і І. Ф. Дзявятка[4]:
М. Т. Іаўчук працаваў сакратаром па ідэалогіі ЦК Кампартыі Беларусі. Яго прызначылі туды пасля зняцця з пасады намесніка начальніка Упраўлення прапаганды, дзе ён пакінуў аб сабе, як сказана ў адным з лістоў у ЦК, сумную памяць. У адрозненне ад зручнага маскоўскага жыцця, у Мінску пераважалі суровыя норавы. Аўтар ліста назваў Іаўчука «зазнаўшымся, зарваўшымся і нахабным партбюракратам», «прайдзісветам, мацёрым спяцом па наладжванню асабістага дабрабыту», «заўзятым авантурнікам, да дна выкарыстоўваўшым свой высокі партыйны пост для сваіх нізкіх і карыслівых мэтаў». Гаварылася пра тое, «як спрытна Іаўчук ў тыднёвы тэрмін зарабіў званне прафесара, доктара і залез у члены-карэспандэнты Акадэміі навук СССР», што ўсе яго артыкулы пісаліся падначаленымі, дысертацыя сфабрыкаваная, жонка ходзіць у дыяментах і золаце.
— В. В. Сакалоў[5]:
Іаўчук быў прамоўца добры, і на гэтым ён зрабіў кар’еру, а як філосаф ён зусім нічога сабой не ўяўляў. Заходняй гісторыі філасофіі ён не ведаў зусім, таму і рускую тлумачыў дубова.