Ксенафонт (сапр. Ільдэфонс) Антонавіч Гаворскі (1811, г. Кіеў — 17 (29) чэрвеня 1871, г. Вільня) — расійскі і беларускі археолаг, гісторык, выдавец[3]. Член-карэспандэнт Імператарскага рускага археалагічнага таварыства.
Паходзіў з сям’і ўніяцкага святара. Атрымаў духоўную адукацыю.
Жыў у Полацку, дзе працаваў у мясцовай духоўнай семінарыі[3].
З 1862 года ў Кіеве, у 1864 пераехаў у Вільню.
Памёр 17 (29) чэрвеня 1871 года, пахаваны ў Вільні на Еўфрасіннеўскіх могілках.
У пачатку сваёй кар’еры К. А. Гаворскі служыў выкладчыкам гісторыі і яўрэйскай мовы ў Беларускай уніяцкай духоўнай семінарыі. Потым К. Гаворскі прыняў праваслаўе і ў 1835 атрымаў ступень кандыдата ў Санкт-Пецярбургскай духоўнай акадэміі[4].
Пасля заканчэння Пецярбургскай духоўнай акадэміі[3] ў 1845 годзе выкладаў царкоўную археалогію ў Полацкай духоўнай семінарыі[3]. Акрамя гэтага ў Полацку ў розныя гады ён выкладаў царкоўную гісторыю, царкоўныя старажытнасці, біблейскую гісторыю і кананічнае права.
К. А. Гаворскі з’яўляецца адным з піянераў археалагічных даследаванняў на тэрыторыі Беларусі. У пачатку 50-х гадоў XIX стагоддзя ён займаўся археалагічнымі раскопкамі курганаў у наваколлях Полацка[3] (Шпакоўшчына, Рудня, Балотаўка), на Ушаччыне каля мястэчка Селішча, па берагах р. Дрысы і ў іншых месцах. Па выніках раскопак быў апублікаваны шэраг артыкулаў. Першым[3] у Беларусі падрабязна апісаў структуру курганных насыпаў, вызначыў час іх узнікнення, акцэнтаваў увагу на вывучэнні раўкоў. Надрукаваў апісанне археалагічных помнікаў наваколляў Полацка і народныя паданні пра іх.
Вёў рэгулярную перапіску з Імператарскім археалагічным таварыствам, пасылаў туды знаходкі. 20 сакавіка 1852 года К. А. Гаворскі быў абраны членам-карэспандэнтам Імператарскага рускага археалагічнага таварыства. Даследчык выяўляў і публікаваў актавыя матэрыялы, звязаныя з беларускай гісторыяй. Ім напісана праца «Историко-статистическое описание Полоцкой епархии» (1853), якая не была апублікавана[5].
К. А. Гаворскі займаўся таксама даследаваннем царкоўнай гісторыі Беларусі. Аўтар прац на гэту тэму. Апублікаваў шмат важных дакументаў па гісторыі Беларусі, арыгіналы якіх пазней загінулі[3]. Даследаваў гісторыю праваслаўных храмаў.
У грамадскай і навуковай дзейнасці стаяў на рэакцыйных пазіцыях, усхваляў палітыку царызму ў Паўночна-Заходнім краі. Адзін з пачынальнікаў заходнерусізму.
У 1857—1858 — рэдактар неафіцыйнай часткі «Витебских губернских ведомостей»[3], дзе таксама друкаваліся яго даследаванні па гісторыі і выяўленыя ім актавыя матэрыялы.
Потым Ксенафонт Антонавіч перасяліўся ў Кіеў, дзе 1 ліпеня 1862год а пачаў выдаваць часопіс «Вестник Юго-Западной и Западной России(руск.) бел.». У часопісе адстойваліся дзяржаўныя ідэі, падтрымлівалася дзяржаўная палітыка. Самая вялікая ўвага надавалася барацьбе з паланізацыяй і каталіцкім празелітызмам у заходне-рускіх абласцях.
Пасля пераезду ў Вільню стаў заснавальнікам і рэдактарам часопіса «Вестник Западной России(руск.) бел.», які працягваў традыцыі папярэдняга выдання: асуджаў Паўстанне 1863—1864 гадоў і ўхваляў палітыку М. М. Мураўёва[3].
Вакол часопіса «Вестник Западной России» склалася супольнасць навукоўцаў, журналістаў і пісьменнікаў, заклапочаных праблемай захавання цэласнасці рускага народа і супрацьстаяння паланізацыі і сепаратызму. Пасля гэта грамадска-палітычная плынь была названа «заходнерусізмам».
К. А. Гаворскі прасочваў польскі ўплыў і ў дзейнасці ўкраінафілаў, якія прапагандавалі стварэнне асобнай ад рускай літаратурнай украінскай мовы. У лісце галіцка-рускаму(руск.) бел. дзеячу Якаву Галавацкаму ён пісаў: «У нас у Кіеве толькі цяпер не больш за пяць упартых хахламанаў з прыродных маларосаў, а то (іншыя) усё палякі, больш за ўсіх завіхаліся аб распаўсюдзе маларасійскіх кніжонак. Яны самі, пераапрануўшыся ў скруткі, швэндаліся па вёсках і раскідвалі гэтыя кніжонкі; дакладна пранырлівы лях пачуў у гэтай справе для сябе пажыву, калі адважыўся на такія подзвігі».