wd wp Пошук: ⬜

Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт

Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт (7 сакавіка 1922, в. Слабашчына, Мінскі раён — 25 кастрычніка 1987, г. Мінск, БССР) — савецкі танкіст-ас, механік-кіроўца танка Т-34 у склад Вялікай Айчыннай вайне. Герой Савецкага Саюза (1944)[1].

Біяграфія

Нарадзіўся 7 сакавіка 1922 года ў вёсцы Слабадшчына Мінскага раёна, Мінскай вобласці. Беларус. Скончыў 7 класаў. Працаваў камбайнёрам.

У Чырвонай Арміі з 1940 года — курсант палкавой школы г. Катоўска. У баях Вялікай Айчыннай вайны са снежня 1942 года, механік-вадзіцель танка.

200-я танкавая брыгада, 1-я танкавая армія, Гінтаўтам В. М. і экіпажам яго танка Т-34 быў знішчаны 21 танк праціўніка (афіцыйна пацверджаных), з іх — 4 цяжкіх танка «Тыгр», а таксама 4 САУ «Фердынанд», 27 гармат, 80 аўтамашын і больш за сотню салдат і афіцэраў праціўніка. З іх 6 танкаў у адным баі.

Першы сур’ёзны бой прыняў у блізу в. Рабінаўка, (Калінінскі напрамак). Цяжкі танкавы бой працягваўся больш за тры гадзіны. Манеўруючы, механік-вадзіцель падстаўляў пад агонь у адказ лабавую браню танка. Пасля бою на поле чорнымі факеламі дымілі больш за дзесятак танкаў і бронемашын, па арміі была распаўсюджаная ўлётка, у якой гаварылася, што ў выніку бою, знішчаючы суперніка, трыццацьчацвёрка атрымала 17 трапленняў, а танк і экіпаж ацалеў дзякуючы майстэрству і мужнасці механіка-вадзіцеля.

У наступным баі зімой пры абароне вышынных дамоў, падтрымліваючы акапаную пяхоту, пасля некалькіх стрэлаў па атакуючым танкам і пяхоце суперніка падбіўшы два танкі, танкавая гармата выйшла з ладу. У гэтым баі ў немцаў, атакуючых трыццацьчацвёркі лёгкімі і сярэднімі танкамі, амаль не было ні якога шанцу, не гледзячы на перавагу ў дванаццаць да аднаго. На анямеўшыя трыццацьчацвёркі наваліліся з усіх бакоў. Экіпажу нічога не заставалася, як пачаць «арганізаваны» выхад з бою. Рухаючыся заднім ходам, танк атрымаў снарад, які заклінаваў вежу, а ад наступнага траплення рухавік танка заглух. У полі стаяў абезрухоўлены танк з экіпажам. Фашысцкія салдаты акружылі танк і, стукаючы прыкладамі, прапаноўвалі здачу ў палон. Вежавы стралок у адказ кінуў пару гранат. Пасля гэтага гітлераўцы накінулі на танк брызент і, абліўшы саляркай з бакаў танка, паспрабавалі яго падпаліць. У гэты час Гінтаўт ліхаманкава устараняў няспраўнасць і спрабаваў завесці танк. Немцы падагналі і паставілі перад трыццацьчацвёркай ушчыльную лёгкі танк і ў гэты момант Гінтаўт здолеў запусціць рухавік. Трыццацьчацвёрка таранным ударам перакуліла танк праціўніка, скінуўшы з сябе вогненнае покрыва, вырвалася з кальца. Але праз некалькі хвілін адыходзячы танк атрымаў снарад ў кармавую браню. Цудам застаўся ў жывых з экіпажа толькі механік-кіроўца. Паранены ён усё ж прывёў падбітую машыну да сваіх.

Удзельнічаючы ў Арлоўскай-Курскай бітве, танкавая рота, у складзе якой знаходзіўся Гінтаўт, прыкрывала шашу, якая злучае Курск з Белгарадам, у раёне в. Верхапенье. Танкісты за адну ноч абсталявалі капаніры, ператварыўшы свае танкі ў агнявыя кропкі. На гэтым участку прыняло ўдзел у нападзе на пазіцыі роты 30 танкаў і самаходных гармат тыпу Т-3, Т-4, «Тыгр», «Пантэра», «Фердынанд». Прапусціўшы асноўную атакуючую групу танкаў на адцягваюць ў глыбіні абароны і якія адкрылі агонь некалькіх экіпажаў, танкісты прымусілі «Тыгры» і «Пантэры» падставіць бартавую браню. У гэтай бітве Гінтаўт павялічыў свой баявы рахунак на чатыры танка і бронетранспарцёр і дадаў да медаля «За адвагу» ордэн «Айчыннай вайны» 1-й ступені.

У раёне горада Багадухаў, пераследуючы адыходзячыя часткі праціўніка, танкавае падраздзяленне, у склад якога ўваходзіў Гінтаўт, падвергнулася абстрэлу іх дальнабойных гармат. Гінтаўт прапанаваў камандзіру свайго танка абыйсці вёску з флангу, выкарыстоўваючы рэльеф мясцовасці і рэдкую расліннасць, зблізіцца з батарэяй і ў момант перазарадкі гармат праскочыць прастрэльваемую плошчу. Танк праскочыў зону абстрэлу, апынуўся ў тыле і стаў знішчаць гарматныя разлікі. У выніку дадзеных дзеянняў экіпажа было захоплена 12 баяздольных з амаль поўным боекамплектам гармат.

Пад Вінніцай падраздзяленне танкаў выйшла да паўстанка на чыгуначным перагоне «Вінніца-Жмерынка», захапіўшы яго і перарэзаўшы чыгунку. Быў знішчаны эшалон з 380 салдатамі і афіцэрамі, 5 самаходных гармат, некалькі бронетранспарцёраў, у выніку чаго на некалькі дзён быў паралізаваны рух на чыгуначным перагоне. Танк Гінтаўта В. М. адзін з роты (16 танкаў) прарваўся ў г. Гусяцін, блакаваўшы чыгуначную галіну з трыма складамі ваеннай тэхнікі і складам прадуктаў харчавання і маёмасці. Падзяліўшы экіпаж, на трафейнай «Пантэры» з эшалона і Т-34 больш за суткі ўтрымліваў горад да падыходу асноўных сіл. У адзначэнне дадзенай перамогі 45-й гвардзейскай танкавай брыгадзе было прысвоена ганаровае званне «Гусяцінская».

Пасля вызвалення горада Гусяцін і выхаду на дзяржаўную мяжу Румыніі батальён быў вернуты для знішчэння нямецкай групоўкі каля ракі Днестр. Было дадзена заданне прарвацца ў цэнтр варожай групоўкі і, захапіўшы аэрадром, пазбавіць суперніка магчымасці забеспячэння войскаў прадуктамі, боепрыпасамі. Пры захопе аэрадрома было знішчана 4 самалёта. На працягу двух сутак праціўнік контратакаваў батальён, які панёс вялікія страты. У гэтым баі загінуў камбат маёр Дзясяткаў, былі падбіты і спалены амаль усе танкі батальёна. Гінтаўту і яшчэ двум экіпажам яшчэ суткі прыйшлося адбіваць атакі праціўніка. Пазбаўленая падтрымкі забеспячэння, групоўка была знішчана і ўзята ў палон.

Экіпаж Гінтаўта першы выйшаў на дзяржаўную мяжу Румыніі. Першымі 4 сакавіка танкісты 45-й гвардзейскай танкавай брыгады палкоўніка Маргунова М. В. выйшлі і на ўзбярэжжы Балтыкі і адаслалі пляшку марской вады ў ваенны савет фронту. Першай фарсіравала Шпрэе 45-я гвардзейская танкавая брыгада, якая авалодала Трэптаў-паркам. Калі яго танк увайшоў у Трэптаў-парк, а затым разам з іншымі войскамі падышоў да былога рэйхстагу, ужо былі баі пад Ржэвам і Масквой, на Курскай дузе, фарсіраванне Віслы, Влтавы і Одэра, вызваленне гарадоў і вёсак Чэхаславакіі Румыніі, Украіны і Польшчы, і больш за 100 танкавых нападаў, двойчы гарэў у танку і тры разы мяняў свой танк у выніку вываду з ладу праціўнікам, за час баявых дзеянняў атрымаў тры раненні і кантузію[2].

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 красавіка 1944 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм старшыне Гінтаўту Вітольду Міхайлавічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка».

Пасля вайны В. М. Гінтаўт працягнуў службу ў войску да 1946 года. Жыў у Мінску, працаваў прарабам СУ-15 «Спецбуд», двойчы ўзнагароджаны граматамі Вярхоўнага савета БССР, ордэнам Кастрычніцкай Рэвалюцыі за доблесную працу. У 1949 годзе скончыў Мінскі аўтамабільны тэхнікум.

Памёр 27 верасня 1987 года.

Памяць

Імя В. М. Гінтаўта носіць піянерская арганізацыя сярэдняй агульнаадукацыйнай школы № 202 г. Мінска (з верасня 2003[3]). У школе ёсць дакументы з сямейнага архіва, фатаграфіі, адкрыта выстаўка, прысвечаная жыццёваму шляху героя[4].
23 сакавіка 1990 года імя В. М. Гінтаўта прысвоена вуліцы мікрараёнаў «Уручча-5» і «Уручча-6» у г. Мінску.

Сям’я

Бацька — Міхаіл Іванавіч Гінтаўт.
Маці — Марыя Іванаўна Гінтаўт.
Дачка — Тамара Вітольдаўна Гінтаўт (Некрашэвіч).
Сын — Сяргей Вітольдавіч Гінтаўт.

Галіна легендарнага роду Даўспрункаў, нашчадкі князя Гінтаўта (XV ст.) Герб «Ляліва».

Узнагароды

«Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюза (24 красавіка 1944);
Ордэн Леніна (24 красавік 1944);
Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі;
Два ордэна Айчыннай вайны I ступені;
Ордэн Чырвонай Зоркі;
Ордэн Славы III ступені;
Медалі, у тым ліку:
- медаль «За адвагу»;
- Медаль «За ўзяцце Берліна» (1945).

Зноскі

↑ Гинтовт Витольд Михайлович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 147. — 737 с.
↑ Гетман А. Л. Танки идут на Берлин. — м: Наука, 1973. — С. 99-102. — 392 с. — (Вторая мировая война в исследованиях, воспоминаниях, документах). — 30 000 экз.
↑ В нашей школе есть ЧУДО! на сайте средней школы № 202. (Праверана 25 красавіка 2009)
↑ История и традиции на сайте средней школы № 202. (Праверана 25 красавіка 2009)

Літаратура

Во славу Родины, 1941—1945: сборник докум. материалов военных музеев. — М.: Воениздат, 1961. — 342 с.
Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
Гетман А. Л. Танки идут на Берлин. — 2-е, исправленное и дополненное. — м: Наука, 1982. — (Вторая мировая война в исследованиях, воспоминаниях, документах).
Гінтаўт Вітольд Міхайлавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — 527 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. — С. 6.

Дакументы

Узнагародны ліст В. М. Гінтаўта, ЦАМА. Старонкі 1 і 2.
Архив МО СССР, ф. 676, оп. 382898, д. 1, л. 23.
Архив МО СССР, ф. 300, оп. 3112, д. 3, л. 322.
Архив МО СССР, ф. 676, оп. 382898, д. 1, л. 23.

Спасылкі

Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт на сайце «Героі краіны»
Гінтаўт Вітольд Міхайлавіч Архівавана 27 верасня 2011. на сайце Великие люди Беларуси Архівавана 17 снежня 2014.. (Праверана 20 красавіка 2009)

Шаблон:Савецкія танкавыя асы