«Беларускі архіў старажытных грамат» (Белорусский архив древних грамот) — зборнік дакументаў па гісторыі ўсходніх зямель Беларусі XVI—XVIII стст. Першае археаграфічнае выданне дакументаў, амаль поўнасцю прысвечаных гісторыі Беларусі. Падрыхтаваны І. І. Грыгаровічам пры ідэйнай і фінансавай падтрымцы графа М. П. Румянцава, выдадзены ў Маскве (ч. 1, 1824).
У прадмове складальніка адзначана, што старажытныя хартыі «даваляюць узнавіць дух продкаў ва ўсім яго развіцці, высветліць патаемныя матывы, прычыны і суадносіны спраў іх». На думку Грыгаровіча, старажытная Беларусь з’яўлялася прыналежнасцю Расійскай дзяржавы і ўжо ў сярэдзіне XVII ст. была зноў часова далучана да Расіі царом Алексеем Міхайлавічам. Уплыў афіцыёзнай гістарыяграфіі і ўласных поглядаў Грыгаровіча адлюстраваўся ў пэўных антыкаталіцкіх тэндэнцыях выдання. Але ў цэлым яно было наватарскім паводле зместу, аб’екта даследавання і крыніцазнаўчай дакладнасці.
Зборнік быў выдадзены на высокім для таго часу археаграфічным узроўні. Ён адкрыў перад даследчыкамі і грамадскасцю неабсяжнае поле археаграфічнай дзейнасці, узняў заслону над амаль невядомай шматвяковай трагічнай і гераічнай гісторыяй старажытнай Беларусі.
У 1-й частцы змешчана 57 грамат (прывілеяў і актаў), выяўленых у архівах Магілёва і Мсціслава і размешчаных у храналагічным парадку — ад сярэдзіны XV ст. да 1768. Акты надрукаваны на беларускай, рускай, польскай і лацінскай мовах, ёсць спасылкі на архівы, археаграфічныя каментарыі. Тэматычна пераважаюць матэрыялы па сацыяльна-эканамічнай гісторыі (прывілеі на вызваленне ад падаткаў, на маёнткі і гандаль, мытныя пошліны, розныя ўстаўныя, магдэбургскія граматы) і царкоўна-рэлігійных адносінах. Многія грамадска-прававыя акты вярхоўнай улады датычацца Магілёва, радзей Мсціслава, Полацка, Віцебска, у т.л. «Устаўная грамата караля Жыгімонта Аўгуста жыхарам Магілёва аб вольнасцях, падатках і павіннасцях» (1561), прывілей Магілёву на магдэбургскае права 1578, прывілей магілёўскім мяшчанам і купцам на бяспошлінны гандаль у Расіі 1618, на мясцовую юрысдыкцыю 1672 і інш. Дзве трэці дакументаў асвятляюць царкоўна-рэлігійную палітыку вярхоўнай улады. Акрамя асноўных прававых актаў (прывілеі вялікага князя Аляксандра праваслаўнаму духавенству 1499, Жыгімонта I праваслаўным епіскапам аб незалежнасці іх ад свецкай улады 1511 і падобны акт 1592), апублікаваны разнастайныя дакументы, што вызначалі сацыяльна-эканамічныя і прававыя функцыі царквы, духавенства, падаткі і павіннасці залежнага насельніцтва, зямельныя ўладанні феадалаў і інш.
Некалькі тэматычна адасобленых актаў тычацца дыпламатычных адносін (граматы цара Пятра маршалку Падбярэзскаму, вяльможам і шляхце Польшчы і ВКЛ аб саюзе з Рэчу Паспалітай 1709), духоўнага і палітычнага жыцця Беларусі (прывілей С. Баторыя праваслаўнаму насельніцтву ВКЛ на права карыстацца юліянскім календаром 1584, граматы 1602 і 1768 аб стварэнні ў Магілёве царкоўнага брацтва, грэка-лацінскай школы і друкарні і інш.). Апублікавана копія зацверджанага каралём герба Магілёва з выявамі гарадской брамы, рыцара і герба «Пагоня».
2-й частцы захаваўся ў рукапісе, выяўлены А. А. Праабражэнскім у калекцыі Г. В. Юдзіна ў Дзяржаўнам архіве Краснаярскага краю (захоўваецца ў Цэнтральным дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва Беларусі). Дакументы да яго рыхтавалі прафесар Віленскага ўніверсітэта І. М. Лабойка, уніяцкі ксёндз Сасноўскі, дазорац вучылішчаў Дарашкевіч і інш. на базе архіваў Вільні, Магілёва, Полацкай уніяцкай кансісторыі, Румянцаўскай бібліятэкі Каралеўца (Кёнігсберга), Метрыкі ВКЛ у Маскве і інш. Рукапіс складаюць 66 дакументаў за 1252—1707 на мове арыгіналаў (беларуская, руская, польская, лацінская, грэчаская), часткова з перакладамі. Сярод найбольш значных матэрыялаў — агульназемскі прывілей вялікага князя Казіміра 1447, дакументы да Брэсцкага сабора 1596. Змешчана «Родословие князей Мстиславских» (генеалагічная табліца).
Для часткі прызначаліся дакументы XVII ст., але праца над ім была спынена (смерць Румянцава, фінансавыя цяжкасці, магчыма, умяшанне цэнзуры).