Анатоль Мікалаевіч Еўтушэнкаў (нар. 13 сакавіка 1953, Рыжыкава, Смаленская вобласць) — беларускі вучоны, доктар біялагічных навук (1997), прафесар (2006) і загадчык кафедры малекулярнай біялогіі біялагічнага факультэта БДУ.
Нарадзіўся 13 сакавіка 1953 года ў в. Рыжыкова Смаленскай вобласці.
У 1975 годзе скончыў біялагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта са спецыялізацыяй па мікрабіялогіі і паступіў у аспірантуру БДУ.
У 1978 годзе скончыў аспірантуру БДУ і пачаў навуковую дзейнасць у Праблемнай НДЛ эксперыментальнай біялогіі БДУ пад кіраўніцтвам прафесара Ю. К. Фамічова. Навуковую працу сумяшчаў з выкладчыцкай на кафедры мікрабіялогіі. Працаваў на пасадах малодшага навуковага, старэйшага навуковага, вядучага навуковага супрацоўніка, а таксама на выкладчыцкіх пасадах, прайшоўшы шлях ад асістэнта да прафесара і загадчыка кафедры малекулярнай біялогіі, у арганізацыі якой прымаў самы актыўны ўдзел (кафедра адкрыта ў 2002 годзе).
Кандыдат навук — з 1981 года (спецыяльнасць «Мікрабіялогія»), доктар біялагічных навук з 1997 года (спецыяльнасць «Мікрабіялогія і біятэхналогія»). У 2006 годзе прысвоена навуковае званне прафесара.
А. М. Еўтушэнкаў з’яўляецца спецыялістам у галіне малекулярнай генетыкі фітапатагенных мікраарганізмаў і генетычнай інжынерыі біялагічных аб’ектаў. Асноўным аб’ектам даследавання Еўтушэнкава А. М. з’яўляліся фітапатагенныя бактэрыі родаў Erwinia[ru], Pectobacterium. Ён правёў генетычны аналіз механізмаў вірулентнасці бактэрый шляхам кланавання структурных генаў пектатліяз і даказаў адрозненне ізаферментнага складу пектатліяз у розных відаў фітапатагенных пектабактэрый. Упершыню выяўлены механізм відаспецыфічнасці сістэм сакрэцыі пазаклеткавай ферментаў, г.зн. пры увядзенні ў клеткі бактэрый P. carotovorum пектатліяз іншых фітапатагенных пектабактэрый ферменты не сакрэтаваць і наадварот.
А. М. Еўтушэнкаў выявіў гены, мутацыі у якіх узмацнялі сінтэз і сакрэцыю пектатліяз, што дазволіла сканструяваць прадуцэнты пекталітычных ферментаў, дэпанiраваныя ва Ўсесаюзную калекцыю прамысловых мікраарганізмаў і атрымаць аўтарскія пасведчанні на штамы-прадуцэнты. Штамы прадуцэнты пектатліяз выкарыстоўваліся для атрымання камерцыйных прэпаратаў пектатліяз — мацераза А і мацеруза С.
Вывучэнне механізмаў вірулентнасці Pectobacterium carotovorum дазволіла выявіць сістэму сакрэцыі III тыпу, ўцягнутасць ва ўзаемадзеянне бактэрый з расліннай клеткі. У выніку вывучэння генаў сістэмы сакрэцыі III тыпу выяўлены гены, якія могуць выкарыстоўвацца для стварэння трансгенных раслін, ўстойлівых да патагенаў. Адзін з генаў, hrpN, выкарыстаны для атрымання трансгенных раслін рапсу і бульбы. Атрыманыя расліны характарызаваліся высокай рэзістэнтнасцю да грыбных патагенаў. Метадалогія генетычнай інжынерыі выкарыстаная А. М. Еўтушэнкавым для атрымання прадуцэнтаў іншых прамысловых ферментаў. У сумесных праектах з Інстытут мікрабіялогіі АН Беларусі атрыманы бактэрыяльныя прадуцэнты ферментаў глюкозаізамеразы і фітазы. Прадуцэнты α-амілазы сканструяваны на аснове бактэрый B.subtilis кланаваных і мадыфікаваных шляхам сайт-спецыфічнага мутагенеза структурнага гена амілазы, дэтэрмінуецца сінтэз термастабільнага фермента з унікальнымі ўласцівасцямі. Актыўнасць прадуцэнтаў павышана шляхам інсерцыі ў храмасому множных копій гена амілаза.
Новым напрамкам даследаванняў кафедры пад кіраўніцтвам А. М. Еўтушэнкава з’яўляецца стварэнне трансгенных раслін з гаспадарча-каштоўнымі адзнакамі. На кафедры створаны унікальныя вектары для трансфармацыі раслін з генамі фітапатагенных бактэрый роду Pеctobacterium: aroA (мадыфікаваны ген 5-енолпірувілшыкімат-3-фасфатсінтазы з бактэрый, вызначае ўстойлівасць да гліфасату), hrpN (ген бактэрый, ўстойлівасць да грыбных патагенаў). У сумесных даследаваннях з Інстытутам генетыкі НАН Беларусі гэтыя генетычныя канструкцыі выкарыстаны для атрымання трансгенных раслін рапсу, лёну і бульбы, якія характарызуюцца каштоўнымі прыкметамі.
На аснове геномных даследаванняў распрацаваны малекулярныя метады дыягностыкі найважнейшых фітопатагенных бактэрый, што дазволіла выявіць у Беларусі найбольш небяспечны патаген пладовых дрэў Erwinia amylovora і сумесна з інстытутамі пладаводства і аховы раслін распрацаваць рэкамендацыі па дыягностыцы патагена, метадам барацьбы і паспяховай лакалізацыі інфекцыі. Вынікі навуковых даследаванняў адлюстраваны ў 235 публікацыях. Атрыманы 5 аўтарскіх пасведчанняў на вынаходніцтвы, 2 патэнты Расійскай Федэрацыі і 1 патэнт Рэспублікі Беларусь.
А. М. Еўтушэнкаў у 1993—1995 гадах атрымаў Міжнародны навуковы грант для даследаванняў у Інстытуце біяхіміі і біяфізікі Польскай акадэміі навук у лабараторыі бактэрыяльнай генетыкі (кіраўнік — T. Klopotowski), у 1994—1995 гадах — двухгадовы даследчы грант фонду Сораса.
Еўтушэнкаў А. М. актыўна ўдзельнічае ў падрыхтоўцы навуковых работнікаў. Ён падрыхтаваў 9 кандыдатаў біялагічных навук, у тым ліку 6 па спецыяльнасці «Малекулярная генетыка».
З’яўляецца членам рэдкалегіі часопіса «Весцi НАН Беларусi. Сер. біял. навук». А. М. Еўтушэнкаў — член экспертных саветаў па дзяржаўных праграмах «Генетычная інжынерыя», «Новыя біятэхналогіі», «Фундаментальныя асновы біятэхналогіі».