wd wp Пошук: ⬜

Часлаў Кудаба

Часлаў Францавіч Кудаба, сапр. Худаба (літ.: Česlovas Kudaba; 25 чэрвеня 1932, в. Кабыльнік Пастаўскага павета, цяпер в. Нарач Мядзельскага раёна — 19 лютага 1993) — літоўскі географ-краязнавец, эколаг.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і беззямельнага селяніна. Адразу пасля Вялікай Айчыннай вайны скончыў прагімназію ў мястэчку Твярачус, у 1957 — Свянцянскую настаўніцкую семінарыю, у 1959 — геаграфічны факультэт Вільнюскага ўніверсітэта. Працаваў спачатку асістэнтам, затым выкладчыкам Вільнюскага ўніверсітэта. Кандыдат геаграфічных навук (1964), доктар геаграфічных навук (1972), прафесар (1974). У 1987—1990 — старшыня Фонду культуры Літвы. У 1990—1992 — дэпутат Вярхоўнага Савета Літвы, сігнатар Акта Незалежнасці.

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Літвы (1984, 1993).

Навуковая дзейнасць, публіцыстыка

Даследаваў пытанні агульнай фізічнай геаграфіі, геамарфалогіі, аэракасмічнага метаду, гісторыі, геаграфіі і метадалогіі, аховы прыроды. Пад кіраўніцтвам Ч. Кудабы створаны геаграфічны атлас Літвы.

Аўтар манаграфій «Геаграфічныя падарожжы і адкрыцці» (1977), «Марэнныя ўзвышшы Літвы» (1983), навукова-папулярных краязнаўчых выданняў «Ваколіцы Ігналіны» (1967), «Там, дзе цячэ Нёман» (1970), «Узгоркавая Жэмайція» (1972), «Ігналінскі край» (1987), «Узгоркавая Аўкштайція» (1988), «Нёман-Нёман» (1989), «Сем дарог з Варняй» (1993), аўтар тэкстаў да кнігі-альбома «Іду па Літве» (1992). Кніга «Па Віліі: падарожныя запісы» (Мн., 1992) прысвечана Беларусі і ўключае гісторыю, этнаграфію, краявіды, культуру, літаратурнае жыццё вёсак, мястэчак і гарадоў, якія мінае р. Вілія.

Часлаў Кудаба аўтар шматлікіх артыкулаў па пытаннях культуры, прыроды і экалогіі («На таямнічых паваротах Нёмана», «Народжаныя морам і ветрам», «І дрэвы ходзяць», «Прыгожая ты мая», «Мяжа», «Свянцяншчына» і інш.), якія друкаваліся ў польскім двухтыднёвіку «З па-над Віліі», штоквартальным часопісе «Літва».

У калектыўным зборніку «Наш Нёман» (1988) змешчаны нарыс Кудабы «Каля вытокаў крыніцы», у якім аўтар апавядае пра сваё дзяцінства, што прайшло на Нарачы, пра сваіх продкаў, хараство Нарачанскага краю.

Аўтар шэрагу публіцыстычных артыкулаў па пытаннях культуры, прыроды, экалогіі.

Выбраная бібліяграфія

Kalvotoji Žemaitija. (Vilnius, 1972 m.);
Kur Nemunas teka (Vilnius, 1972 m.);
Ignalinos apylinkės (Vilnius, 1975 m.);
Upelių pakrantėmis (10 turistinių apybraižų) (Vilnius, 1977 m.);
Geografinės kelionės ir atradimai (Vilnius, 1980 m., 2003 m.);
Lietuvos aukštumos (monografija, Vilnius, 1983 m.);
Gamtos ištekliai, jų panaudojimas ir apsauga (Negyvosios gamtos ištekliai) (Vilnius, 1984 m.);
Nerimi (Vilnius, 1985 m.);
Kalvotoji Aukštaitija (Vilnius, 1988 m.);
Apie Lietuvos žemę (su R. Krupicku, Vilnius, 1992 m.);
Septyni keliai iš Varnių (Vilnius, 1993 m.);
Lietuvos žemė (su R. Krupicku, išleista 2000 m.);
Žemės giedra. (sudarytojas Antanas Staponkus) Vilnius, 2004 m;
Па Віліі: падарожныя запісы / Чэслаў Кудаба. — Мінск: Полымя, 1992.

Зноскі

1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #12039944X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 15 кастрычніка 2015.
1 2 Bibliothèque nationale de France Česlovas Kudaba // data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011.

Літаратура

Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Мядзельскага раёна. — Мінск: «Беларуская Энцыклапедыя» імя Петруся Броўкі, 1998. — С. 433—434.
Высоцкі А. Кудаба Часлаў Архівавана 21 снежня 2016. // Рэгіянальная газета. — 02.07.2010.