wd wp Пошук: ⬜

Хемасінтэз

Хемасі́нтэз (ад хема… + сінтэз) — працэс утварэння некаторымі бактэрыямі і археямі арганічных рэчываў з двухвокісу вугляроду за кошт энергіі, атрыманай пры акісленні неарганічных злучэнняў (аміяку, вадароду, злучэнняў серы і інш.). Адкрыты С. М. Вінаградскім у 1887 годзе. Хемасінтэтычным бактэрыям належыць важная роля ў біягеахімічным кругавароце рэчываў. Многія працэсы ператварэння хімічных элементаў у біягеахімічных цыклах ажыццяўляюцца толькі арганізмамі, здольнымі да хемасінтэзу.

Хемалітааўтатрофныя арганізмы

Жалезабактэрыі (Geobacter(англ.) бел., Gallionella) акісляюць двухвалентнае жалеза да трохвалентнага.
Серабактэрыі (Desulfuromonas, Desulfobacter, Beggiatoa(англ.) бел.) акісляюць серавадарод да малекулярнай серы ці да солей сернай кіслаты.
Нітрыфіцыруючыя бактэрыі (Nitrobacteraceae(англ.) бел., Nitrosomonas(англ.) бел., Nitrosococcus) акісляюць аміяк, які ўтвараецца падчас гніення арганічных рэчываў, да азоцістай і азотнай кіслот, якія, узаемадзейнічаючы з глебавымі мінераламі, утвараюць нітрыты і нітраты.
Тыёнавыя бактэрыі (Thiobacillus(англ.) бел., Acidithiobacillus(англ.) бел.) здольныя акісляць тыясульфаты, сульфіты, сульфіды і малекулярную серу да сернай кіслаты (часта з істотным паніжэннем pH раствора), працэс акіслення адрозніваецца ад падобнага ў серабактэрый (у прыватнасці тым, што тыёнавыя бактэрыі не адкладаюць унутрыклеткавай серы). Некаторыя прадстаўнікі тыёнавых бактэрый з’яўляюцца экстрэмальнымі ацыдафіламі (здольныя выжываць і расплоджвацца пры паніжэнні pH раствора аж да 2), здольныя вытрымліваць высокія канцэнтрацыі цяжкіх металаў і акісляць металічнае і двухвалентнае жалеза (Acidithiobacillus ferrooxidans) і вышчалочваць цяжкія металы з руд.
Вадародныя бактэрыі (Hydrogenophilus(англ.) бел.) здольныя акісляць малекулярны вадарод, з’яўляюцца ўмеранымі тэрмафіламі (растуць пры тэмпературы 50 °C)

Літаратура

Хемасінтэз // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17), ISBN 985-11-0035-8.