Сяргей Аляксандравіч Усанаў (нар. 14 мая 1948, в. Ільіна, Валадарскі раён, Горкаўская вобласць, Расія) — беларускі біяхімік. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2004), доктар хімічных навук (1990), прафесар (2003).
Скончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1973).
З 1973 года ў Інстытуце біяарганічнай хіміі АН БССР. Адначасова ў 1993—1995 года прафесар Нацыянальнага інстытута навук пра ўплыў навакольнага асяроддзя на здароўе (NIEHS, Паўночная Караліна, ЗША), у 1997—2001 гадах прафесар дэпартамента біяхіміі медыцынскага цэнтра Ўніверсітэта Тэхаса (Далас, ЗША), у 2003—2004 гадах прафесар медыцынскага цэнтра ўніверсітэта Осака (Японія).
З 2003 года загадчык лабараторыі, у 2005—2010 гадах загадчык аддзела, з 2011 года дырэктар Інстытута біяарганічнай хіміі НАН Беларусі. Адначасова ў 2011—2012 гадах генеральны дырэктар ДНВА «Хімічны сінтэз і біятэхналогіі», з 2010 года акадэмік-сакратар Аддзялення хіміі і навук аб Зямлі, член Прэзідыума НАН Беларусі[1].
Прэмія Акадэміі Навук СССР і ГДР (1990) за лепшыя работы ў галіне прыродазнаўчых навук, лаўрэат прэміі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі за цыкл работ (2013).
Навуковыя працы ў галіне біяарганічнай хіміі, біяхіміі і малекулярнай біялогіі. Выканаў даследаванні па ўсталяванні структуры і функцыі редокс-бялкоў цытахром Р450-залежных сістэм, якія ўдзельнічаюць у біясінтэзе найважнейшых прыродных біярэгулятараў (стэроідныя гармоны, вітаміны, жоўцевыя кіслоты) і метабалізме ксенабіоцікаў, накіраваныя на высвятленне малекулярных механізмаў шэрагу спадчынных захворванняў чалавека, звязаных з парушэннем біясінтэзу найважнейшых біярэгулятараў і гарманальнай рэгуляцыі. Распрацаваў навуковыя асновы і тэхналогію выдзялення і ачысткі найважнейшых мембраназвязаных ферментаў і ажыццявіў іх фізіка-хімічную характарыстыку. Укараніў у практыку шэраг малекулярна-біялагічных метадаў даследавання, распрацаваў тэхналогіі гетэралагічнай экспрэсіі мембранных бялкоў у бактэрыях, якія дазваляюць атрымліваць найважнейшыя рэкамбінантныя бялкі чалавека ў высокаачышчаным стане, і падыходы да выкарыстання прынцыпаў монааксігеназнага каталізу і рэкамбінантныя бялкоў чалавека для патрэб біятэхналогіі і медыцынскай практыкі. Стварыў напрамак — структурную геноміку стэроідагенезу, у рамках якога ўсталяваў прасторавую структуру найважнейшых ізаформ цытахром Р450, якія ўдзельнічаюць у біясінтэзе халестэрыну, глюкакартыкоідаў, мінералкартікаідаў, вітаміна D3 і жоўцевых кіслот.
Аўтар больш за 350 навуковых прац, 20 аўтарскіх пасведчанняў і патэнтаў.