| Даты і час сонцастаянняў і раўнадзенстваў па UTC | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| год | Раўнадзенства Сакавік | Сонцастаянне Чэрвень | Раўнадзенства Верасень | Сонцастаянне Снежань | ||||
| дзень | час | дзень | час | дзень | час | дзень | час | |
| 2002 | 20 | 19:16 | 21 | 13:24 | 23 | 04:55 | 22 | 01:14 |
| 2003 | 21 | 01:00 | 21 | 19:10 | 23 | 10:47 | 22 | 07:04 |
| 2004 | 20 | 06:49 | 21 | 00:57 | 22 | 16:30 | 21 | 12:42 |
| 2005 | 20 | 12:33 | 21 | 06:46 | 22 | 22:23 | 21 | 18:35 |
| 2006 | 20 | 18:26 | 21 | 12:26 | 23 | 04:03 | 22 | 00:22 |
| 2007 | 21 | 00:07 | 21 | 18:06 | 23 | 09:51 | 22 | 06:08 |
| 2008 | 20 | 05:48 | 20 | 23:59 | 22 | 15:44 | 21 | 12:04 |
| 2009 | 20 | 11:44 | 21 | 05:45 | 22 | 21:18 | 21 | 17:47 |
| 2010 | 20 | 17:32 | 21 | 11:28 | 23 | 03:09 | 21 | 23:38 |
| 2011 | 20 | 23:21 | 21 | 17:16 | 23 | 09:04 | 22 | 05:30 |
| 2012 | 20 | 05:14 | 20 | 23:09 | 22 | 14:49 | 21 | 11:12 |
| 2013 | 20 | 11:02 | 21 | 05:04 | 22 | 20:44 | 21 | 17:11 |
| 2014 | 20 | 16:57 | 21 | 10:51 | 23 | 02:29 | 21 | 23:03 |
| 2015 | 20 | 22:45 | 21 | 16:38 | 23 | 08:20 | 22 | 04:48 |
| 2016 | 20 | 04:30 | 20 | 22:34 | 22 | 14:21 | 21 | 10:44 |
| 2017 | 20 | 10:28 | 21 | 04:24 | 22 | 20:02 | 21 | 16:28 |
Раўнадзенства — астранамічная з’ява, якая прадстаўляе сабой момант, калі цэнтр Сонца ў сваім бачным руху па экліптыкі перасякае нябесны экватар.
Пры назіранні Зямлі з космасу, у раўнадзенства тэрмінатар праходзіць па геаграфічных полюсах Зямлі і перпендыкулярны зямному экватару.
Адрозніваюць вясновае і восеньскае раўнадзенства. Па сусветным часе (у іншых гадзінных паясах гэтыя даты могуць адрознівацца на суткі) у паўночным паўшар’і вясновае раўнадзенства адбываецца 20 сакавіка (у перадвысакосныя гады 20 ці 21 сакавіка), калі Сонца пераходзіць з паўднёвага паўшар’я ў паўночнае, а восеньскае раўнадзенства адбываецца 22 ці 23 верасня, калі Сонца пераходзіць з паўночнага паўшар’я ў паўднёвае. У паўднёвым паўшар’і — наадварот, сакавіцкае раўнадзенства лічыцца восеньскім, а вераснёўскае — вясновым [1][2].
У дні раўнадзенства на ўсёй паверхні Зямлі (выключаючы раёны зямных палюсоў) дзень амаль роўны ночы («амаль»: у дні раўнадзенства на ўсёй паверхні Зямлі дзень некалькі больш ночы; прычынамі гэтага з’яўляюцца атмасферная рэфракцыя, якая некалькі «прыўздымае» сонечны дыск для назіральніка, і той факт, што даўгата дня вызначаецца як рознасць паміж момантамі заходу і ўзыходу сонца, якія, у сваю чаргу, вызначаюцца па становішчы верхняга края сонечнага дыска адносна гарызонту, у той час як раўнадзенства разглядаецца адносна цэнтра сонечнага дыска[3]). У дні раўнадзенства Сонца ўзыходзіць амаль дакладна на ўсходзе (некалькі на поўнач ад усходу) і заходзіць амаль дакладна на захадзе (некалькі паўночней захаду).
У перыяд, калі дзень даўжэйшы за ноч, прыблізна ад вясновага да восеньскага раўнадзенства, Сонца ўзыходзіць на поўнач ад усходу і заходзіць на поўнач ад захаду (строга кажучы, гэты перыяд пачынаецца незадоўга да вясновага раўнадзенства і канчаецца неўзабаве пасля восеньскага раўнадзенства[3]), а ў перыяд, калі дзень карацей ночы, які працягваецца прыблізна ад восеньскага да вясновага раўнадзенства, Сонца ўзыходзіць на поўдзень ад усходу і заходзіць на поўдзень ад захаду (строга кажучы, гэты перыяд пачынаецца неўзабаве пасля восеньскага раўнадзенства і канчаецца незадоўга да вясновага раўнадзенства).[4][5]
Кропкі перасячэння нябеснага экватара з экліптыкі называюцца кропкамі раўнадзенстваў. З-за эліптычнасці сваёй арбіты Зямля пераходзіць ад кропкі восеньскага раўнадзенства да вясновага хутчэй, чым ад кропкі вясновага да кропкі восеньскага. З прычыны прэцэсіі зямной восі ўзаемнае размяшчэнне экватара і экліптыкі павольна змяняецца; гэта з’ява называецца папярэднічаннем раўнадзенстваў. За год становішча экватара мяняецца так, што Сонца прыходзіць у кропку раўнадзенства на 20 хвілін 24 секунды раней, чым Зямля завяршае поўны абарот па арбіце. У выніку змяняецца становішча раўнадзенных кропак на нябеснай сферы. Ад кропкі вясновага раўнадзенства вядзецца адлік прамых узыходжанняў па нябесным экватара, даўгот па экліптыкі. Вызначэнне палажэнні гэтай фіктыўнай кропкі на нябеснай сферы складае адну з галоўных задач практычнай астраноміі. Пункту вясновага і восеньскага раўнадзенстваў абазначаюцца знакамі задыяка, адпаведнымі сузор’ях, у якіх яны знаходзіліся ў часы Гіпарха [6] (у выніку папярэднічанне раўнадзенстваў гэтыя кропкі зрушыліся і цяпер знаходзяцца, адпаведна, у сузор’і Рыб і Дзевы): вясновага раўнадзенства — знакам Овена (♈), восеньскага раўнадзенства — знакам Шаляў (♎) [7].
Вясновае і восеньскае раўнадзенства лічацца астранамічным пачаткам аднайменных часоў года. Прамежак паміж дзвюма аднайменнымі раўнадзенства называецца трапічным годам, які і прыняты для вымярэння часу. Трапічны год складае прыблізна 365,2422 сонечных сутак, таму раўнадзенства прыпадае на розны час сутак, перасоўваючыся наперад кожны раз амаль на 6 гадзін. Юліянскі год заключае 365 ¼ сутак. Устаўны дзень высакоснага года вяртае раўнадзенства на ранейшую колькасць года. Але трапічны год крыху менш юліянскага, і раўнадзенства ў рэчаіснасці павольна адступае па чыслах юліянскага каляндара. У грыгарыянскім ж летазлічэнні з прычыны пропуску 3 дзён у 400 гадоў яно амаль нерухома (грыгарыянскі год у сярэднім складае 365,2425 сутак).