Патрэбнасць, патрэба — унутраны стан псіхалагічнага ці функцыянальнага адчування недастатковасці чаго-небудзь, які выяўляецца ў залежнасці ад сітуацыйных фактараў[1].
Яскравым прыкладам можа служыць смага — вострае адчуванне патрэбнасці ў вадзе, якое ўзнікае пры збядненні ёю арганізма жывёлы ці пры перавышэнні ў крыві звычайнай канцэнтрацыі мінеральных і арганічных рэчываў. Фізіялагічны ж механізм гэтага пачуцця — уздзеянне падвышанага агульнага і асматычнага ціску, змена канцэнтрацыі іонаў натрыю, адбываецца ўзбуджэнне пітнага цэнтра ў галаўным мозгу, якое выклікае нервова-гумаральныя рэакцыі захавання вады ў арганізме, пошук вады асобінай[1].
Патрэбнасць — від функцыянальнай ці псіхалагічнай патрэбы ці недахопу якога-небудзь аб’екта, суб’екта, індывіда, сацыяльнай групы, грамадства. З’яўляючыся ўнутранымі ўзбуджальнікамі актыўнасці, патрэбнасці выяўляюцца па-рознаму ў залежнасці ад сітуацыі.
Наяўнасць нездаволеных патрэбнасцей у чалавека злучаюць з напругай і дыскамфортам, неадпаведнасцю ўнутранага (жаданага) і знешняга (рэальнага),[2] якія з’яўляюцца стымуламі і матывацыяй актыўнасці. Наяўнасць нездаволеных жыццёва важных, вітальных патрэбнасцей можа прывесці да смерці. Патрэбнасць можа разумецца як нейкая гіпатэтычная пераменная, якая, пры розных акалічнасцях, выяўляецца то ў выглядзе матыву, то ў выглядзе рысы. У апошнім выпадку патрэбнасці стабільныя і становяцца якасцямі характару.