wd wp Пошук:
    ⬜

    Ордэн Жалезнай кароны

    Ордэн Жалезнай кароны — ордэн, створаны Напалеонам I 5 чэрвеня 1805 года як вышэйшы ордэн Італьянскага каралеўства, адменены ў 1814 годзе. Пасля пераходу большай часткі Італьянскага каралеўства пад уладу Аўстрыйскай імперыі ордэн быў адноўлены імператарам аўстрыйскім у 1816 годзе.

    Гісторыя

    Пасля зруйнавальнага паражэння саюзных войскаў пры Аўстэрліцы 2 снежня 1805 года ўплыў Напалеона распаўсюдзілася практычна на ўсю Цэнтральную Еўропу. Ламбардыя стала часткай аўстрыйскай імперыі. Сем гадоў назад па волі французскага дыктатара гэта частка паўночнай Італіі была ператворана ў Цызальпінскую рэспубліку. Аднак тады напалеонаўскія планы былі парушаны рускай арміяй пад камандаваннем Суворава, і Ламбардыя зноў стала часткай Італьянскага каралеўства.

    Узяўшы рэванш, Напалеон заснаваў ордэн Жалезнай Кароны Ламбардыі ў трох ступенях: Вялікі Крыж, Камандор і Рыцар.

    Жалезнай гэту залатую карону, упрыгожаную каштоўнымі камянямі, называлі дзякуючы яе найважнейшай складовай часткі — вузкаму жалезнаму абручу, які паводле падання быў зроблены з цвіка ад крыжа Збавіцеля. Паводле легенды, гэты крыж быў выяўлены імператрыцай Аленай, маці імператара Канстанціна. Жалезная карона захоўвалася ў Ламбардыі ў храме Яна Хрысціцеля ў Монцы, і менавіта ёю каранаваўся Карл Вялікі ў 800 годзе.

    Ордэнам узнагароджвалі за заслугі ў ваенны і мірны час. Сярод першых узнагароджаных былі эрцгерцаг, спадчынны прынц Фердынанд і вышэйшыя саноўнікі Ламбардыі. Пасля ссылкі Напалеона Ламбардыя была вернутая Аўстрыі і па рашэнні Венскага кангрэса 1815 года ўвайшла ў склад Ламбарда-Венецыянскага каралеўства. У студзені 1816 года імператар Франц I аднавіў ордэн Жалезнай Кароны. Дваране захоўвалі права на нашэнне ордэна, узнагароджаныя ніжэйшых саслоўяў абавязаны былі насіць замест яго медаль «Pro Virtute Militari». Наноў заснаваны ордэн меў тры ступені і стаў найбольш часта ўручаным ордэнам імперыі. Паводле статуту, колькасць кавалераў ордэна не павінна была перавышаць 100 чалавек: 20 кавалераў I ступені, 30 кавалераў II ступені і 50 — III ступені. Аднак гэта палажэнне было адменена, і да 1856 года колькасць узнагароджаных наблізілася да 2000. У канцы Першай сусветнай вайны ордэн ператварыўся ў падабенства афіцэрскага медалю за адвагу.

    Знакі III ступені трэба было вяртаць пасля смерці ўзнагароджанага. Аднак пасля 18 ліпеня 1884 года іх было дазволена захоўваць у спадчыннікаў. Знакі вышэйшых ступеняў павінны былі вяртацца заўсёды.

    Уручэнне ордэна спынілася пасля 1918 года.

    Знакі ордэна

    Ордэн меў 3 ступені. Сімвалы ордэна I ступені: ордэнскі ланцуг, знак ордэна, нагрудная зорка і стужка-перавязь.

    Сімвалы ордэна — жалезная карона, на якой змешчаны двухгаловы аўстрыйскі арол, у сваю чаргу ўвянчаны каронай. У яго лапах — меч і дзяржава, на грудзі — цёмна-сіні фініфцевай шчыт з вензелем «F», на адваротным баку знака — аналагічны шчыт з датай «1815».

    Нагрудная зорка ордэна васьміканцовая, у яе цэнтры круглы залаты медальён з аблямоўкай блакітнай фініфці. У медальёне выява жалезнай кароны, на аблямоўцы дэвіз ордэна: AVITA ET AUCTA («Атрымае ў спадчыну і павялічыць»).

    Стужка жоўтая, з вузкімі цёмна-сінімі палосамі (у напалеонаўскую эпоху — аранжавая з зялёнымі палоскамі па краях).

    Вышэйшыя ступені ордэна спачатку рабіліся з золата, ніжэйшая — са срэбра. Пазней высакародны метал замянілі пазалочаным срэбрам, а яшчэ пазней — пазалочанай бронзай. Знакі II і III ступені адрозніваюцца меншымі памерамі і асаблівасцямі нашэння.

    Ступені
    Кавалер III класа Кавалер II класа Кавалер I класа

    Ілюстрацыі

    Гл. таксама

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (4):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Ордэны Італіі
    Катэгорыя·Ордэны Аўстра-Венгрыі
    Катэгорыя·Узнагароды паводле алфавіта