Міхаіл VII Дука (1050— каля 1090), па мянушцы «Парапінак», — візантыйскі імператар (1071—1078), падчас кіравання якога значнай часткай візантыйскай Анатоліі авалодалі туркі-сельджукі.
Сын Канстанціна X і Еўдакіі Макрэмбалітысы. У гады маленства насіў тытул імператара разам з братамі Андронікам і Канстанцінам. Выхаваннем яго займаўся вучоны гісторык Міхаіл Псел. Каранаваны быў у 20 гадоў, адразу пасля разгрому імператарскай арміі пры Манцыкерце, падчас якога трапіў у палон яго айчым-суправіцель, Раман IV Дыяген.
Раман Дыяген, які вызваліўся з палону і спрабаваў вярнуць прастол, вымушаны быў адмовіцца ад прастола і абяцаў пастрыгчыся, за што атрымаў гарантыю асабістай бяспекі; тым не менш, яго асляпілі, але ён атрымаў пры гэтым шмат ран і неўзабаве памёр.
Міхаіл VII прысвячаў свой час вывучэнню рыторыкі і пісанню вершаў, кіраванне ж знаходзілася ў руках яго саветнікаў, уплыву якіх ён цалкам падпарадкоўваўся.
У Азіі справы імперыі ішлі ўсё горш і горш; сельджукі дапамаглі імператару супраць прэтэндэнта на прастол Іаана Дукі, але атрымалі за гэта частку Малой Азіі. Новае паўстанне падняў Нікіфар Врыеній Старэйшы, які быў абвешчаны імператарам і ў 1077 годзе ўвайшоў у Адрыянопаль, а брат яго Іаан падышоў да самага Канстанцінопаля, але вымушаны быў адступіць.
Пакуль справы Нікіфара Врыенія прымалі неспрыяльны для яго абарот, Міхаілу прыходзілася лічыцца з іншым мецяжом, які ўзнік на ўсходзе; там імператарам быў абвешчаны Нікіфар Ватаніят. За яго была моцная партыя і ў сталіцы, якая складалася з незадаволеных адыманнем царкоўнай маёмасцей духоўных і шматлікіх знатных свецкіх твараў. Нікіфару сімпатызавала, відаць, нават частка радні Міхаіла.
У сакавіку 1078 года Нікіфар Ватаніят падступіў да Нікеі, а 25 чысла гэтага месяца шматлікія духоўныя і сенатары абвясцілі яго ў Канстанцінопалі імператарам. 31 сакавіка мяцежнікі занялі палац; Міхаіла сілком пастрыглі ў манахі і адправілі ў Студыйскі манастыр, дзе ён праз некаторы час быў пасвечаны ў эфескія мітрапаліты.[4]
Яго былая жонка, грузінская царэўна Марыя, неўзабаве спалучалася шлюбам з Ватаніятам, а сын Канстанцін захоўваў статус спадчынніка прастола да 1087 года.
Жонкай Міхаіла стала дачка грузінскага цара Баграта IV Марыя, ад якой у яго быў адзіны сын.
Крыніцы
Літаратура