wd wp Пошук: ⬜

Міхал Казімір Пац

Міхал Казімір Пац (каля 1624 — 4 красавіка 1682, Вака пад Вільняй) — вялікалітоўскі ваенны і дзяржаўны дзеяч. Польны гетман літоўскі (1663—1667) і вялікі гетман літоўскі (1667—1682), адначасова ваявода смаленскі (1663—1667), кашталян (1667—1669) і ваявода віленскі (1669—1682), а таксама староста дынабургскі, геранёнскі, усвяцкі, мерацкі і адміністратар Магілёўскай эканоміі.

Біяграфія

Прадстаўнік шляхецкага роду Пацаў герба «Газдава», сын Пятра, ваяводы троцкага, і Альжбеты з Шэметаў.

Рана пачаў вайсковую службу. У 1649 годзе вызначыўся ў барацьбе з казакамі Багдана Хмяльніцкага. У 1658 годзе стаў каралеўскім палкоўнікам, у 1659 — чашнікам вялікім літоўскі, потым абозным вялікім літоўскім і рэгіментарам войскаў каронных.

У часы Шведскага патопу ваяваў са шведамі ў Жамойці і Курляндыі. У вайну з Маскоўскай дзяржавай (1654—1667) вёў ваенныя дзеянні супраць рускіх, удзельнічаў у баях з войскам Хаванскага, 11 ліпеня 1660 года штурмам вызваліў Вільню, у снежні 1660 года ўзяў перамогу пад Шкловам.

У 1663 годзе суцішаў жаўнерскія хваляванні, падчас якіх загінуў польны гетман літоўскі Вінцэнт Гасеўскі. У тым жа годзе за вайсковыя заслугі атрымаў пасаду ваяводы смаленскага і булаву польнага гетмана літоўскага.

У Задняпроўскую кампанію (1663—1664) здабыў Рослаўль, разбіў ваяводу Баратынскага каля Бранска [5]. Падчас рокашу Любамірскага падтрымаў караля, але не ўдзельнічаў у бітве пад Мантвамі. Нягледзячы на гэта ў 1667 годзе атрымаў булаву вялікага гетмана літоўскага. Быў у складзе дэлегацыі Рэчы Паспалітай пры падпісанні Андросаўскага перамір’я.

На ўрадзе вялікага гетмана займаўся развіццём вялікалітоўскай артылерыі, а таксама выданнем дакументаў, якія рэгулявалі ўнутранае жыццё войска, дысцыпліну і вайсковы суд.

Разам з канцлерам літоўскім Крыштафам Пацам (некаторыя крыніцы называюць яго братам Міхала Казіміра, на праўдзе траюрадны пляменнік) узначальваў групоўку праціўнікаў Радзівілаў, арыентаваўся на Аўстрыю.

Пасля адрачэння ад стальца Яна II Казіміра ў 1668 годзе, Міхал Казімір спачатку падтрымаў прафранцузскую партыю, але потым далучыўся да прыхільнікаў Міхала Карыбута Вішнявецкага. Узначаліў у Вялікім княстве Літоўскім шляхецкі рух, які падтрымліваў Вішнявецкага, падчас яго гаспадарства меў вялікі палітычны ўплыў у Рэчы Паспалітай.

Сапернік Яна Сабескага, пасля пераможнай Хоцінскай бітве (1673) адмовіўся ўдзельнічаць у наступнай вайне з туркамі. Праз год, калі Ян Сабескі ўзяў Бар, такім жа чынам адмовіўся падтрымаць яго ў баявых дзеяннях і са сваімі харугвамі адступіў у Вялікае княства Літоўскае.

Памёр 4 красавіка 1682 года ў Вацы пад Вільняй. Прах гетмана пахавалі пад уваходам у заснаваны ім віленскі касцёле святых Пятра і Паўла.

Галерэя

Іканаграфія Міхала Казіміра Паца
А. Тарасевіч, 1686
Паводле дрэварыта В. Пуца
Невядомы мастак, 1669
Невядомы мастак, XVII ст.
A. Bloem, XVII ст.
Невядомы мастак, XVII ст.
К. Александровіч, 1789
Невядомы мастак, XVIII ст.

Зноскі

↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #138005796 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 15 кастрычніка 2015.
↑ Michał Kazimierz Pac // NUKAT — 2002.
↑ Michał Kazimierz Pac h. Gozdawa // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
↑ (unspecified title) Праверана 6 лютага 2022.
↑ Пац Міхал Казімір // Невядомая вайна…

Літаратура

Бабятыньскі Конрад. Кар’ера і вайсковая дзейнасць гетмана ВКЛ Міхала Казіміра Паца // Беларускі гістарычны агляд. Том 15. Сшытак 1-2 (28-29). — Мн., 2008. — С. 257—304.
Грыцкевіч А. Пацы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 423. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Пац Міхал Казімір // Невядомая вайна: 1654—1667 / Г. Сагановіч. — Мн.: Навука і тэхніка, 1995.