Міжнародны гандаль — сістэма міжнародных таварна-грашовых адносін, якая складваецца са знешняга гандлю ўсіх краін свету.
Міжнародны гандаль ўзнік у працэсе зараджэння сусветнага рынку ў XVI-XVIII стагоддзях. Яго развіццё — адзін з важных фактараў развіцця сусветнай эканомікі Новага часу.
Тэрмін міжнародны гандаль упершыню выкарыстаў у XII стагоддзі італьянскі вучоны-эканаміст Антоніа Маргарэці, аўтар эканамічнага трактату «Улада народных мас на Поўначы Італіі».
Асноўны артыкул: Меркантылізм Меркантылізм — сістэма поглядаў эканамістаў XV стагоддзя, арыентаваная на актыўнае ўмяшанне дзяржавы ў гаспадарчую дзейнасць. Прадстаўнікі накіравання: Томас Мэн, Антуан дэ Манкрэцьен, Уільям Стафард. Тэрмін быў прапанаваны Адамам Смітам, які крытыкаваў працы меркантылістаў.
Асноўныя палажэнні:
Рэальнае багацце краіны складаецца з тавараў і паслуг, якія даступныя яе грамадзянам. Калі краіна можа вырабляць той ці іншы тавар у большым аб’ёме і танней, чым іншыя краіны, то яна мае абсалютную перавагу. Адны краіны могуць вырабляць тавары больш эфектыўна за іншыя.
Рэсурсы краіны перацякаюць у рэнтабельныя галіны, бо краіна не можа канкурыраваць у нерэнтабельных галінах. Гэта прыводзіць да павышэння прадукцыйнасці краіны і кваліфікацыі працоўнай сілы, а працяглыя перыяды вытворчасці аднатыповай прадукцыі забяспечваюць стымуляванне выпрацоўкі больш эфектыўных метадаў працы.
Натуральныя перавагі
Набытыя перавагі
Спецыялізацыя на вытворчасці тавара, які валодае максімальнай параўнальнай перавагай, выгадная і ў выпадку адсутнасці абсалютных пераваг.
Краіна павінна спецыялізавацца на экспарце тавараў, у вытворчасці якіх яна мае найбольшую абсалютную перавагу (калі яна мае абсалютную перавагу па абодвух таварах) або найменшую абсалютную неперавагу (калі яна не мае абсалютнай перавагі ні па адным з тавараў). Спецыялізацыя на пэўных відах тавараў выгадная для кожнай з гэтых краін і прыводзіць да росту агульнага аб’ёму вытворчасці, адбываецца матывацыя гандлю нават у тым выпадку, калі адна краіна мае абсалютную перавагу ў вытворчасці ўсіх тавараў перад іншай краінай. Прыкладам у дадзеным выпадку можа служыць абмен англійскага сукна на партугальскае віно, што прыносіць выгады абедзвюм краінам.
Згодна з дадзенай тэорыяй краіна экспартуе тавар, для вытворчасці якога выкарыстоўваецца інтэнсіўна адносна залішні фактар вытворчасці, і імпартуе тавары, для вытворчасці якіх яна адчувае адносны недахоп фактараў вытворчасці.
Неабходныя ўмовы існавання:
Асноўны артыкул: Парадокс Лявонцьева Сутнасць парадоксу складаецца ў тым, што дзель капіталаёмкіх тавараў і паслуг у экспарце будзе расці, а працаёмкіх — скарачацца.
Асноўны артыкул: Жыццёвы цыкл тавару Некаторыя віды прадукцыі праходзяць цыкл, які складаецца з пяці этапаў:
Дадзеная тэорыя ўводзіць паняцце канкурэнтаздольнасці краіны. Менавіта нацыянальная канкурэнтаздольнасць, з пункту гледжання Майкла Портэра, вызначае поспех або няўдача ў пэўных галінах вытворчасці і тое месца, якое краіна займае ў сістэме сусветнай гаспадаркі. Нацыянальная канкурэнтаздольнасць вызначаецца здольнасцю прамысловасці. У аснове тлумачэння канкурэнтнай перавагі краіны ляжыць роля краіны базіравання ў стымуляванні абнаўлення і ўдасканалення (гэта значыць у стымуляванні вытворчасці інавацый).
Дзяржаўныя меры для падтрымання канкурэнтаздольнасці
Тэарэма заключаецца ў сцвярджэнні, што, калі велічыня аднаго з двух фактараў вытворчасці расце, то для падтрымання стабільнасці коштаў на тавары і фактары неабходна павялічыць вытворчасць той прадукцыі, у якой інтэнсіўна выкарыстоўваецца гэты ўзрослы фактар, і зменшыць вытворчасць астатняй прадукцыі, інтэнсіўна выкарыстоўваючай фіксаваны фактар.
Для таго каб цэны на тавары заставаліся пастаяннымі, нязменнымі павінны быць цэны на фактары вытворчасці. Цэны на фактары вытворчасці могуць заставацца пастаяннымі толькі ў тым выпадку, калі адносіны фактараў, якія выкарыстоўваюцца ў дзвюх галінах, застаюцца пастаяннымі. У выпадку росту аднаго фактару такое можа мець месца толькі пры павелічэнні вытворчасці ў той галіне, у якой інтэнсіўна ўжываецца гэты фактар, і скарачэнні вытворчасці ў іншай галіне, што прывядзе да вызвалення фіксаванага фактару, які стане даступны для выкарыстання разам з фактарам які расце ў галіне, што пашыраецца[1].
У 1941 годзе амерыканскія эканамісты Самуэльсан і Столпер удасканалілі мадэль знешняга гандлю Хекшэра-Оліна, прадставіўшы, што ў выпадку аднастайнасці фактараў вытворчасці, ідэнтычнасці тэхнікі, дасканалай канкурэнцыі і поўнай мабільнасці тавараў міжнародны абмен выраўноўвае кошт фактараў вытворчасці паміж краінамі. Аўтары засноўваюць сваю канцэпцыю на мадэлі Рыкарда з дапаўненнямі Хекшэра і Оліна і разглядаюць гандаль не проста як узаемавыгадны абмен, але і як сродак, які дазваляе скараціць разрыў ва ўзроўні развіцця паміж краінамі.