wd wp Пошук:
    ⬜

    Медытацыя

    Практыка медытацыі ў ёзе

    Медыта́цыя (ад лац.: meditari «сузіраць», «абдумваць») — практыкі канцэнтрацыі ўвагі і ўсвядомленасці, якая ўключае ўтаймаванне старонніх пачуццяў і эмоцый, дасягнення разумова яснага, эмацыйна спакойнага і стабільнага стану.

    Спробы класіфікацыі

    Медытацыя — гэта агульны тэрмін, які ўключае ў сябе велізарную колькасць разнастайных традыцый, тэхнік і пріёмаў. Нейрафізіёлагі неаднаразова дэманстравалі розныя мадэлі актывацыі і дэзактывацыі мозгу падчас розных тэхнік медытацыі. Большасць даследчыкаў вывучала гэту разнастайнасць, сувязь з рэлігіяй, этычным і духоўным кантэкстамі. Суадносна сфарміраваліся 2 мадэлі вызначэння медытацыі як супольнасці тэхнік разумовай трэніроўкі і як пашыраных эмпірычныя станаў ці змененых станаў свядомасці[1]. Першая мадэль прапануе вывучэнне непасрэдна тэхнік, другая — кагнітыўных працэсаў. У выніку мадэлі вызначэнняў паўплывалі на разнастайнасць існуючых класіфікацый.

    Класіфікацыя на аснове вывучэння кагнітыўных працэсаў першасна садзейнічала вылучэнню 4 тыпаў медытацыі: сфакусаваная ўвага (у асноўным на дыханні або целе), адкрытае назіранне, медытацыя дабрыні або спачування і мантра-медытацыя[2]. Пашыранасць дадзенай класіфікацыі прывяла да пераважнага параўнання выяўленых тыпаў. Тым не меней, эксперыментальныя даследаванні паказалі розніцу знутры саміх тыпаў у ўважлівасці, творчасці, афекце, фенаменалагічным досведзе, варыябельнасці сардэчнага рытму і г. д. Рознасць уздзеяння дае магчымасць для падзелу вядомых тыпаў на групы ў адпаведнасці з аказваемымі эфектамі.

    Вывучэнне тэхнік медытацыі выявіла, што існуе 309 розных прыёмаў, прычым яны могуць сумяшчацца. З іх толькі 20 сустракаюцца дастаткова часта, у тым ліку паўтарэнне складоў разумова або ўслых, кіраванне дыханнем, расслабленае ляжанне, канцэнтрацыя на духоўным пытанні, канцэнтрацыя на «энергетычных цэнтрах» цела, назіранне за целам, каардынацыя маторыкі і сэнсарных пачуццяў падчас хады[3]. Шматмернае шкаляванне прывяло да вылучэння 7 кластараў розных тэхнік. Самы вялікі кластар уключае ў сябе пяць тэхнік, якія сканцэнтраваны на назіранні за целам, дыханнем або сэнсарным успрыманні.

    Гісторыя

    Хрысціянская традыцыя

    «Медытацыя Святога Ераніма», малюнак 1520 — 1525 гг.

    У агульнай хрысціянскай традыцыі здаўна існавала практыка роздумаў пасля настаўленняў і чытання Святога Пісання. У сярэднявеччы сярод рымска-каталіцкіх манахаў яна набыла назву медытацыя. Так, у адным з найбольш ранніх трактатаў «Scala Claustralium», дзе было ўжыта гэтае слова, картэзіянскі манах Гіга II (XII ст.) вызначаў яго як «стараннае даследаванне розуму, каб даведацца тое, што перш было ўтоена з-за жадання належнага майстэрства»[4]. Фама Аквінскі быў прыхільнікам глыбокай медытацыі, калі разважанне ахоплівала розныя рэчы[5]. Тэрэза Авільская (1515 — 1582 гг.) лічыла медытацыю сродкам для спасціжэння хрысціянскага вучэння. Яна пісала[6]:

    Вы ведаеце, што адна справа — аргументаваць, а іншая справа для напамінку ставіць пэўныя ісціны перад розумам. Магчыма, вы мяне не разумееце; магчыма, я не магу выказаць сваю думку правільна, але я зраблю ўсё магчымае. Выкарыстанне разумення такім чынам — гэта тое, што я называю медытацыяй.

    Медытацыя разглядалася як асобная практыка, адрозная ад малітвы. Такім жа чынам яна разумееца ў сучасным праваслаўі[7]. Тым не меней, у праваслаўнай традыцыі адзінага слова для вызначэння медытацыі не існавала. Лічыцца, што яно магло замяняцца на іншыя словы накшталт «павучэнне» ці «богадуманне»[8].

    Медытацыя з’яўлялася важнай часткай духоўных практыкаванняў І. Лаёлы (1491 — 1556 гг.)[9], заснавальніка ордэна езуітаў. У XVI ст., калі езуіты накіраваліся з місіянерскімі намерамі ў краіны Паўднёвай і Усходняй Азіі, яны распаўсюджвалі веды пра медытацыю сярод мясцовых насельнікаў, што прымалі хрысціянства. Але тут яны сутыкнуліся з іншай традыцыяй, заснаванай на старажытнай індыйскай практыцы дх’яна, і, нягледзячы на добрае разуменне яе адрозненняў ад хрысціянскіх традыцый, інтэрпрэтавалі яе як медытацыю. У прыватнасці, езуіцкія пісьменнікі паведамлялі аб важнасці медытацыі ў японскім будызме[10].

    Зноскі

    1. ↑ Nash JD, Newberg A, Awasthi B. Toward a unifying taxonomy and definition for meditation. Front Psychol. 2013 Nov 20;4:806
    2. ↑ Cortland J Dahl, Antoine Lutz, Richard J Davidson Reconstructing and deconstructing the self: cognitive mechanisms in meditation practice. Trends Cogn Sci. 2015 Sep;19(9):515-23
    3. ↑ Matko K, Sedlmeier P. What Is Meditation? Proposing an Empirically Derived Classification System. Front Psychol. 2019 Oct 15;10:2276
    4. ↑ GUIGO II ON CONTEMPLATION THE LADDER OF FOUR RUNGS
    5. ↑ St. Thomas Aquinas’ 4 Ways to Grow in Wisdom: Part 4
    6. ↑ Saint Teresa, The Interior Castle; or The Mansions — London: Thomas Baker, 1921 — P. 223
    7. ↑ The Orthodox Faith — Volume IV — Spirituality — Meditation
    8. ↑ Медитируют ли христиане?
    9. ↑ What Are the Spiritual Exercises?
    10. ↑ Linda Zampol D’ORTIA, Lucia DOLCE, Ana Fernandes PINTO Saints, Sects, and (Holy) Sites: The Jesuit Mapping of Japanese Buddhism (Sixteenth Century)

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (4):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з назвай артыкула
    Катэгорыя·Медытацыя
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з аўтарам