Коса
Коса (саманазва: amaXhosa) — народ нгуні ў Паўднёвай Афрыцы. Большасць коса жывуць у ПАР і суседніх краінах. Агульная колькасць (2016 г.) - 7 567 000 чал.[1]
Гісторыя
Продкамі сучасных коса з’яўляліся групы паўднёвых нгуні, якія ў сярэдзіне XVII ст. насялялі раёны сучаснай Усходне-Капская правінцыі ПАР. Яны падзяляліся на шэраг буйных родава-тэрытарыяльных супольнасцей, што падначальваліся спадчынным правадырам. Згодна паданням, некаторыя роды коса паходзяць ад шлюбаў нгуні з ангічанамі і індыйцамі.
У 1779 - 1889 гг. коса перажылі 9 крывапралітных войн з галандскімі перасяленцамі, а потым брытанскімі каланізатарамі, у выніку якіх страцілі прыбярэжныя тэрыторыі. Справа ўскладнялася міграцыямі афрыканскіх народаў, што пачаліся ў выніку заваяванняў Чакі і стварылі ваенны ціск з поўначы. Саслабленню коса садзейнічаў хіліялістычны рух 1856 - 1858 гг., пад час якога яны прынеслі ў ахвяру продкам значную частку сваіх статкаў. Да канца XIX ст. брытанцы канчаткова падпарадкавалі коса каланіяльнай адміністрацыі.
У другой палове XX ст. сярод коса склаўся пласт адукаваных інтэлектуалаў, якія садзейнічалі яднанню народа. Асабліва важным супольным рухам стала барацьба супраць апартэіда. У ёй асаблівую ролю адыграў Нельсан Мандэла, першы чарнаскуры прэзідэнт ПАР. У ПАР існавалі бантустаны Транскей (1976 - 1994 гг.) і Сіскей (1981 - 1994 гг.), у якіх коса складалі аснову насельніцтва.
Вядомыя асобы
- Нельсан Мандэла — першы чарнаскуры прэзідэнт ПАР, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру 1993 г.
- Дэсманд Туту — грамадскі дзеяч ПАР, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру 1984 г.
Зноскі
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Коса- Xhosa - Countries and Their Cultures
- Xhosa Culture
- A Cultural Profile of the Xhosa of South Africa
Катэгорыя·Народы Афрыкі
Катэгорыя·Народы ПАР
Катэгорыя·Народы Зімбабвэ
Катэгорыя·Народы Паўднёвай Афрыкі
Катэгорыя·Народы банту