Касмалогія |
![]() |
Аб'екты і працэсы, якія вывучаюцца |
Назіраемыя працэсы |
Тэарэтычныя пошукі |
Касмалагі́чная сінгуля́рнасць (ад лац.: singularis — асобны, асаблівы) — асаблівы стан у пачатку касмалагічнага расшырэння Сусвету ў фрыдманаўскіх[ru] і некаторых іншых касмалагічных мадэлях агульнай тэорыі адноснасці (АТА), што ляжаць у аснове сучаснай касмалогіі. Характарызуецца разбежнымі значэннямі шчыльнасці энергіі матэрыі, інварыянтаў тэнзара крывізны[ru] і іншых параметраў.
Існаванне Сусвету ў часе ў рамках гэтых мадэлей у мінулым абмежавана касмалагічнай сінгулярнасцю. Наяўнасць яе ў касмалагічных рашэннях АТА сведчыць аб непрыдатнасці класічнай АТА у вобласці экстрэмальных умоў. Рабілася мноства спроб рашэння праблемы сінгулярнасці, якія прывялі да пабудовы некаторых рэгулярных касмалагічных мадэлей, у прыватнасці, пабудаваны рэгулярныя закрытыя інфляцыйныя касмалагічныя мадэлі ў рамках АТА і калібровачных тэорый гравітацыі[ru]. Існаванне Сусвету ў такіх мадэлях у мінулым і будучым не абмежавана ў часе. Стадыі касмалагічнага расшырэння папярэднічае стадыя сціскання, а замест сінгулярнасці выступае стан з экстрэмальна вялікімі (магчыма, планкаўскімі) значэннямі шчыльнасці энергіі, тэмпературы і іншых параметраў. З гэтага стану пачынаецца расшырэнне Сусвету, якое падобна да Вялікага Выбуху і мае экспаненцыяльны характар у інфляцыйных мадэлях.
Згодна з тэарэтычнымі і назіральнымі данымі працягласць касмалагічнага расшырэння («узрост Сусвету») у межах 10—20 млрд гадоў.