wd wp Пошук:
    ⬜

    Гуцульшчына

    Гуцу́льшчына (укр.: Гуцу́льщина, польск.: Huculszczyzna, славацк.: Huculsko) — украінскі этнакультурны рэгіён, край украінскіх горцаў — гуцулаў, размешчаны ў Заходняй Украіне.

    Размяшчэнне

    Гуцульшчына размешчана ў паўднёва-ўсходняй частцы Украінскіх Карпат. Займае частку Галічыны, Букавіны, Закарпацця, у сточышчы рэк Дубца з Чэрэмошам і Серэтам, верхняй Сучавай, верхняй Надвiрнанскай Быстрыцы і верхняй Цісы. Паўднёвыя і паўночныя межы Гуцульшчыны ўтвараюць першыя вышэйшыя хрыбты і рэзка звужаныя даліны рэк. Паўднёвая мяжа праходзіць па водападзельных хрыбтах Горганы, праз Свыдзівец, Гуцульскія Альпы і паўночныя схілы Чыўчынскiх гoр; паўночная этнаграфічная мяжа пралягае лініяй Зялэна — Дэлятын — Яблунаў — Пістынь — Косіў — Куты (Косіўскi раён) — Выжнiца, часам межы Гуцульшчыны пашыраюць аж да Каламыi, Надвірнай, Салавтына i Манастырчан; на паўднёвым захадзе гуцулы засяляюць усю далiну Цiсы на поўнач i поўдзень aд Рахова; усходняя мяжа Гуцульшчыны — лінія Выжнiца — Бэрэгамэт — Мігавэ — Банiлiў — Падгорны. Некалькі гуцульскай сёл (сяло Паляны і яго наваколлі) ёсць і на румынскай Мармарошчыне.

    Гiсторыя

    Гуцульшчына да 1770 ўваходзіла ў склад Турцыі, Малдавіі, Польшчы, Венгрыі; пасля ў Аўстрыю і Венгрыю; 1920—1939 у Румыніі, Польшчы і Чэхаславакіі. Нягледзячы на ​​штучнае адміністрацыйнае кіраванне гуцулы стагоддзямі стваралі старажытныя парадкі, горныя ўмовы, побыт, валашскае пастухоўскае права, паланiнская жывёлагадоўля, сумесную матэрыяльную і духоўную культуру, гоман. Узаемаабмену паміж гуцуламi спрыяла размяшчэнне ў глыбіні гор, далёка ад шляхоў зносін. Зараз уся Гуцульшчына, за выключэннем 8 сёл на румынскай Букавіне і некалькіх сёл на Мармарошчыне, ляжыць ва Украіне.

    Першыя гістарычныя звесткі аб Гуцульшчыне з’явіліся у польскіх крыніцах 14-га — пачатку 15 ст.; 1424 гг. — першае згадванне пра Жаб’е; гістарычныя дадзеныя аб насельніцтва скупыя, відавочна, на Гуцульшчыне доўга не было паншчыны, толькі аплата грашыма і натурай для водкупу ад суседніх валадароў.

    У сярэдзіне 17 — 18 ст. ва ўсёй Гуцульшчыне дзейнічалі атрады паўстанцаў (самы вядомы Алексы Доўбуша); супраць паншчыны былі накіраваны паўстанні 1840-х, якія ўзначаліў на Букавінскай Гуцульшчыне Лук’ян Кабыліца. Найважнейшымі праявамі нацыянальнага грамадскага жыцця Гуцульшчыны былі арганізацыя Украінскай радыкальнай партыі ў пачатку 20 стагоддзя і Сечы Кірыла Трылеўскага, баі Украінскіх Сечавых Стральцоў 1914—1915 гг, актыўны ўдзел у вызваленчай барацьбе 1918—1920 гг.

    Культура

    На Гуцульшчыне створаны адмысловы стыль народнага іканапісу. Іконы пісаліся на яловых дошках, якія для абароны ад жукоў-караедаў пакрывалі часночным сокам. Фігуры святых пераважна вертыкальныя, але дынамічныя; твар у асноўным белага колеру, вочы прамаляваныя праз ўвесь твар. Вялікі збор гуцульскіх дамашніх абразоў XVIII—XIX ст. знаходзіцца ў фондах і экспазіцыі Музея ўкраінскай дамашняй іконы beuk ў Гісторыка-культурным комплексе «Замак Радомысль».

    Своеасаблівай з’явай быў арганізаваны 1911 Iгнатам Хаткевiчам аматарскі народны Гуцульскi тэатр (рэжысёры Аляксей Рэмезаў, Лесь Курбас), дзе сяляне ігралі п’есы на гуцульскай гаворцы.

    Галерэя

    Гл. таксама

    Тэмы гэтай старонкі (2):
    Катэгорыя·Гістарычныя вобласці Украіны
    Катэгорыя·Карпаты