wd wp Пошук: ⬜

Гандрый Зэйлер

Га́ндрый Зэ́йлер (1 лютага 1804, Зальценфорст — 15 кастрычніка 1872, Лоза) — сорбскі паэт, актывіст, даследчык фальклору. Заклаў асновы літаратурнай лужицкай мовы.

Біяграфія

Гандрый Зейлер нарадзіўся ў Слонай Боршчы (Słona Boršć / Salzenforst), якая цяпер увайшла ў склад Будзішына (Бауцена). У 1818-1825 гг. вучыўся ў Будзішынскай гімназіі. Каталіцкі епіскап Франц Юрый Лок дапамог Зэйлеру паступіць у Лейпцыгскі універсітэт. Там ён навучаўся ў 1825-1829 гг. (на багаслоўскім факультэце). Будучы студэнтам, удзельнічаў у дзейнасці Сербалужыцкага прапаведніцкага таварыства. У супрацоўніцтве з Гендрыхам Крыгарам выдаваў рукапісны часопіс «Serbska nowina»[3].

У падлеткавым узросце Зэйлер пісаў патрыятычныя песні на тэмы сорбскага (серба-лужицкого) фальклору. Адна з гэтых песень — «Цудоўная Лужыца» — праславілася пад музыку Корлы Аўгута Коцара (1845) і стала сорбскім нацыянальным гімнам. Той ж кампазітар напісаў музыку да іншага вядомага вершу Зейлера. Гэта — напісаны накшталт Мазуркі Дамброўскага, гімн Лужыца яшчэ не памерла.

Дзейнасць Зэйлера не абмяжоўвалася песнямі і гімнамі. У 1825 годзе Гандрый Зейлер ўступіў у шэрагі серба-лужыцкага студэнцкага брацтва «Сарабія». У 1826 г. Зейлер пазнаёміўся ў Лейпцыгу з. Ф. Палацким і С. Мілуцінавічам; пад іх уплывам захапіўся ідэяй славянскай узаемнасці і ўзяўся за вывучэнне славянскіх моў.

У 1830 годзе ён апублікаваў у нямецкай газеце Кароткую граматыку сорбскай мовы (Kurzgefasste Grammatik der Sorben-wendischen Sprache). Прымаў бачнае удзел у складанні слоўніка сербалужыцкай мовы, выдадзенага Пфулем (1857-66). Шэраг сваіх работ Зэйлер апублікаваў у часопісах у 1841-1848 гадоў, быў рэдактарам газеты Tydźenska Nowina. У 1841 годзе быў адным з ініцыятараў выдання літаратурнай газеты «Jutnička». У 1847 г. Зэйлер з’явіўся адным з заснавальнікаў Маціцы серба-лужыцкай, а затым супрацоўнічаў у яе «Часопісе». Менавіта ў гэты перыяд часу пачынаецца яго супрацоўніцтва з кампазітарам Коцарам, які стварае музычнае суправаджэнне ўсіх вершаў Зейлера.

Шматлікія працы Зэйлера, асабліва патрыятычныя песні, заснаваныя на казках і легендах сорбскага народа.

Памяць

Яго імем названая дзяржаўная прэмія Міністэрства навукі і мастацтва федэральнай зямлі Саксонія.

Зноскі

1 2 Handrij Zejler // Discogs — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
1 2 Handrij Zejler // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
↑ Anett Brězanec, Abejcejowe knižki Архівавана 24 кастрычніка 2018., Rozhlad, 09/ 2011

Літаратура

Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 4, 61, 69 — 77, 80, 82 — 83, 85 — 96, 102—103, 105—106, 109—115, 120, 123, 125, 127, 139, 144, 162, 175, 193, ISBN 5-7576-0063-2
Handrij Zejler: Spěwaś njejsom zabył, Ludowe nakładnistwo Domowina Budyšyn, 1974, Na serbsku Łužycu, S.11
Ota Wićaz: Handrij Zejler a jeho doba, Nakład Domowiny w Budyšinje, 1955, S.54
Česko-lužicke styky v 1.polovině 19. století// Česko-lužický věstník, 2007, стр. 55