wd wp Пошук:
    ⬜

    Габдулхай Хурамавіч Ахатаў

    У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ахатаў. Ахатаў Габдулхай Хурамавiч (татар.: Габделхәй Хурам Улы Əхатов / Ğabdelxəy Huram uğlı Axatov, руск.: Ахатов Габдулхай Хурамович; 8 верасня 1927 — 25 лістапада 1986) — выбітны даследчык цюркскіх моў, буйны навуковец-філолаг, лінгвіст з сусветным імем, арганізатар навукі і значны грамадскі дзеяч, доктар філалагічных навук (1965) прафесар (1970), член Савецкага камітэта цюрколагаў.[3][4]

    Ахатаў Габдулхай Хурамавiч — заснавальнік (пачынальнік) шэрагу навуковых школ: сучаснай татарскай дыялекталагічнай навуковай школы і казанскай фразеалагічнай навуковых школ.

    Вывучаючы з уласцівай яму навуковай уважлівасцю фанетычныя асаблівасці гаворкі мясцовага насельніцтва Сібіры Г. Х. Ахатаў першым сярод навукоўцаў адкрыў у маўленні сібірскіх татараў такую з’яву, як цоканне. У сваёй класічнай фундаментальнай навуковай працы «Диалект западносибирских татар» (1963) Г. Х. Ахатаў прадставіў матэрыялы па тэрытарыяльнаму рассяленню Табол-іртышскіх татараў у Цюменскай і Омскай абласцях. Падвергнуўшы ўсебаковаму комплекснаму аналізу фанетычных сістэму, лексічны склад і граматычны лад, вучоны прыйшоў да высновы, што мова сібірскіх татараў уяўляе сабой адзін самастойны дыялект, ён не дзеліцца на гаворкі і з’яўляецца адной з самых старажытных цюркскіх моў.

    Навуковая дзейнасць Габдулхая Хурамавіча атрымала шырокае прызнанне сярод навукоўцаў Расіі, Беларусі, СНД і далёкага замежжа. Яго пяру належыць цэлы шэраг фундаментальных навуковых прац, шматлікія з якіх сталі класічнымі. Ім апублікаваныя каля 200 навуковых прац.

    Акрамя фундаментальных навуковых прац у галіне дыялекталогіі цюркскіх моў, лексікі і фразеалогіі татарскай мовы, у навуковым актыве прафесара Г. Х. Ахатава знаходзяцца навуковыя даследаванні па агульнай тэорыі мовы. Так, ён упершыню ў сусветнай лінгвістыцы даследаваў і апублікаваў фундаментальную навуковую працу аб асноўных прыкметах парных слоў, адкрыў і ўсебакова даследаваў прыроду двайнога адмаўлення ў цюркскіх мовах, а таксама адкрыў і сфармуляваў закон спарвання ў цюркскіх мовах.

    У апошнія месяцы жыцця Габдулхай Хурамавіч Ахатаў займаўся праблемамі структурнай лінгвістыкі такімі як лінгвістычнае мадэляванне інфармацыі, адкрыўшы новую старонку даследаванняў для айчынных лінгвістаў. Яшчэ чвэрць стагоддзя назад (1986) вучоны-празорлівец заклікаў сусветную супольнасць лінгвістаў быць у саюзе з камп’ютарызацыяй.

    Прафесар Г. Х. Ахатаў падрыхтаваў больш за 40 дактароў і кандыдатаў навук.[5]

    Яго навуковыя працы былі адзначаны на XIII Міжнародным кангрэсе лінгвістаў (Токіа, 1982), як лепшыя ў сусветнай лінгвістыцы за перыяд 1977—1981 гг., Узнагароджаны ганаровымі дыпломамі і граматамі.[6][7]

    За падрыхтоўку высокакваліфікаваных кадраў і паспяховую навуковую працу быў узнагароджаны дзяржаўнымі ўзнагародамі, а таксама ганаровым нагрудным знакам Мінвуза СССР «За выдатныя поспехі ў працы ў галіне вышэйшай адукацыі».

    Дыялекталагічная карта № 3 з Дыялекталагічнага атласа татарскай мовы (Г. Х. Ахатаў, 1965)

    Зноскі

    1. 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #1026660890 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
    2. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #1026660890 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
    3. ↑ Ахатаў Габдулхай Хурамавiч // Татарская Энцыклапедыя. — Т. 1. — Казань: «Інстытут татарскай энцыклапедыі», 2002. — С. 233. (руск.)
    4. ↑ Прафесар Габдулхай Хурамавiч Ахатаў: жыццё і творчасць — MTSS
    5. ↑ Cайт Мемарыяльнага Таварыства захавання навуковага і культурнай спадчыны прафесара Габдулхая Хурамовiча Ахатова.
    6. ↑ Proceedings of the 13th International Congress of Linguists, August 29 — September 4, 1982, Tokyo, Japan
    7. ↑ Ахатаў Габдулхай Хурамавiч: Навука і адукацыя

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (19):
    Выкладчыкі БашДУ
    Вікіпедыя:Пісьменнікі без мовы твораў
    Нарадзіліся ў Татарстане
    Дактары філалагічных навук
    Мовазнаўцы СССР
    Асобы
    Нарадзіліся ў 1927 годзе
    Памерлі ў Татарстане
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Вікіпедыя:Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «І. Прозвішча»
    Нарадзіліся 8 верасня
    Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без подпісу
    Члены КПСС
    Памерлі ў 1986 годзе
    Памерлі 25 лістапада
    Пісьменнікі паводле алфавіта
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Вікіпедыя:Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «І. Іпб. Прозвішча»
    Вікіпедыя:Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «Імя Прозвішча»