wd wp Пошук: ⬜

Вайна ў Персідскім заліве

Вайна ў Персідскім заліве (2 жніўня 1990 — 28 лютага 1991) — вайна паміж шматнацыянальнымі сіламі на чале з ЗША і Іракам за вызваленне і аднаўленне незалежнасці Кувейта. Канфлікт вядомы нябачаным раней у гісторыі размахам ужывання авіяўдараў, і, па меркаванні шматлікіх спецыялістаў, абазначыў новую эпоху ў ваенным мастацтве. Адзін з найболей вядомых ваенных канфліктаў другой паловы XX стагоддзя.

Прычыны i перадгiсторыя

Пасля заканчэння вайны з Іранам Ірак перажываў цяжкі эканамічны крызіс. Каб хоць як палепшыць фінансавы стан краіны, урад Садама Хусейна запатрабаваў ад сусудняга Кувейта кампенсацыі «страт» у 2,4 млрд долараў за незаконную здабычу нафты з радовішча Румайла; спісання запазычанасці па пазыках, атрыманых ад Кувейта падчас ірана-ірацкай вайны (17 млрд дол.); саступкі або здачы ў арэнду астравоў Варба і Бубіян. Вядома, патрабаванні былі адхіленыя[6]. Тым часам у самім Іраку вылучылі тэорыю, што Кувейт з’яўляецца штучным дзяржавай, якая заснаваная брытанскімі каланізатарамі на тэрыторыі iракскага ўзбярэжжа[4]. У Багдадзе пачалі падрыхтоўку да ўварвання, мяркуючы, што цяпер, таксама як і ў час вайны з Іранам, ЗША падтрымаюць іх альбо зоймуць нейтральную пазіцыю[7].

Храналогiя

2 жніўня 1990 — пачалося ўварванне ірацкай арміі ў Кувейт. Да канца дня Кувейт амаль цалкам акупаваны. Савет Бяспекі ААН асуджае ўварванне і патрабуе неадкладнага адводу іракскіх войскаў[8].
6 жніўня — Савет Бяспекі ААН ўводзіць гандлёвае эмбарга супраць Ірака ў адказ на акупацыю Кувейта.
7 жніўня — УС ЗША пачынаюць аперацыю «Шчыт пустыні» для абароны Саудаўскай Аравіі ад магчымага ірацкага ўварвання.
8 жніўня — Садам Хусейн аб’яўляе аб анэксіі Кувейта.
12 жніўня — ВМС ЗША пачынаюць марскую блакаду краiны.
14 верасня — Вялікабрытанія і Францыя абвяшчаюць аб адпраўцы сваіх войскаў у Саудаўскую Аравію.
29 лістапада — прыняцце рэзалюцыі СБ ААН 678, якая дае Іраку тэрмін да 15 студзеня для вываду сваіх войскаў з Кувейта. У адваротным выпадку сілы шматнацыянальная кааліцыі атрымліваюць права «выкарыстаць усе неабходныя сродкі» для спынення акупацыі Кувейта.
9 студзеня — перамовы ў Жэневе паміж дзаржсакратаром ЗША Джэймсам Бэйкерам і міністрам замежных спраў Ірака Тарыка Азіза сканчаюцца безвынікова.
15 студзеня 1991 — Заканчваецца тэрмін ультыматуму ААН. Ірак працягвае акупацыю Кувейта.
17 студзеня — Шматнацыянальныя сілы пачынаюць ваенную аперацыю супраць Ірака «Бура ў пустыні».
18 студзеня — Ірак пачынае абстрэльваць тэрыторыю Ізраіля аператыўна-тактычнымі ракетамі СКАД.
25 студзеня — Іракская армія выпускае велізарная колькасць нафты ў заліў Фарсі.
29 студзеня — Іракская армія ўрываецца на тэрыторыю Саудаўскай Аравіі ў раёне кінутага горада Хафджы. На працягу некалькіх дзён наступ адбіты з удзелам войскаў Саудаўскай Аравіі, Катара і марской пяхоты ЗША.
1 лютага — разгром iракскай армii пры Хафджы.
13 лютага — Бамбаванне бамбасховішча Амірыя. У выніку ўдару амерыканскай авіяцыі па бамбасховішчы гінуць сотні мірных іракцаў.
22 лютага — Прэзідэнт ЗША Дж. Буш дае Іраку 24 гадзіны на вывад сваіх войскаў з Кувейта.
24 лютага — Шматнацыянальныя сілы пачынаюць аперацыю «Шабля пустыні» — наземны наступ.
25 лютага — Іракская ракета СКАД падае на амерыканскія казармы ў Дахране, Сірыя. Загінула 28 амерыканцаў — самыя вялікія адначасовыя страты шматнацыянальная кааліцыі за ўсю вайну.
26 лютага — Вызвалены Эль-Кувейт. Садам Хусейн аддае загад іракскай арміі пакінуць тэрыторыю Кувейта.
27 лютага — Бамбаванне амерыканскай авіяцыяй «Шашы смерці».
28 лютага — Вайна ў Персідскім заліве скончана. Кувейт вызвалены.
3 сакавіка — падпісанне афіцыйнага пагаднення аб спыненні агню ў Сафване.
3 красавіка — Савет Бяспекі ААН прымае рэзалюцыю 687, якая падводзіць вынікі вайны.

Інфармацыйны агляд

Іракская прапаганда падавала вайну як «аказанне дапамогі народу, які паўстаў супраць кувейцкага рэжыму», і вяртанне «спрадвечна іракскіх зямель, адабраных брытанскімі каланізатарамі»[9]. У Багдадзе абапіраліся на той факт, што раней кувейцкая тэрыторыя з’яўлялася часткай Асманскага Ірака, але пазней англічане адабралі рэгіён у асманаў[10]. Прапаганда ў ЗША, абапіраючыся на негатыўны інфармацыйны вопыт вайны ў В’етнаме, увяла жорсткі кантроль над сродкамі масавай інфармацыі, якія асвятлялі гэтыя падзеі, выкарыстоўваючы канфлікт як своеасаблівую піяр-кампанію[11].

Наступствы

Пасля вайны С. Хусейн яшчэ застаўся пры ўладзе, здушыў паўстанне курдаў на поўначы і шыітаў на поўдні. Войскі кааліцыі працягвалі ажыццяўляць патруляванне Ірака, між тым як ірацкі лідар імкнуўся вызваліцца ад кантролю замежных войскаў. Новы віток ваеннага канфлікту, які прывёў да звяржэння Садама Хусейна i акупацыi краiны, адбыўся ў 2003 годзе[4].

Зноскі

↑ Gulf War Coalition Forces (Latest available) by country www.nationmaster.com (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2013. Праверана 13 верасня 2007.
↑ Hersh, Seymour (2005). Chain of Command. Penguin Books. p. 181. https://archive.org/details/chainofcommand0000hers.
↑ August 2007 GWVIS Report (нявызн.) (30 сентября 2007 года).
1 2 3 Война в Персидском заливе
↑ Carl Conetta. The Wages of War: Iraqi Combatant and Noncombatant Fatalities in the 2003 Conflict Архівавана 12 студзеня 2009.
↑ ВОЙНА В ПЕРСИДСКОМ ЗАЛИВЕ(недаступная спасылка)
↑ Friedman, Alan. Spider’s Web: The Secret History of How the White House Illegally Armed Iraq, Bantam Books, 1993.
↑ PBS’ Gulf War Timeline
↑
↑ Разведопрос: Борис Юлин про Исламское государство(недаступная спасылка) (Здесь ошибочно говорится, что Кувейт был отделён после Первой мировой, но это произошло ещё в XIX веке)
↑ (недаступная спасылка)