Спэйс шатл
Касмічная транспартная сістэма (англ.: Space Transportation System), больш вядомая як Спэйс шатл (ад па-англійску: Space shuttle — касмічны чаўнок) — амерыканскі шматразовы транспартны касмічны карабель.
Шатл запускаўся ў космас з дапамогай ракет-носьбітаў, ажыццяўляў манеўры на арбіце як касмічны карабель і вяртаўся на Зямлю як самалёт. Разумелася, што шатлы будуць хадзіць, як чоўны, паміж калязямной арбітай і Зямлёй, дастаўляючы карысныя грузы ў абодвух кірунках. Пры распрацоўцы прадугледжвалася, што кожны з шатлаў павінен быў да 100 разоў стартаваць у космас.
На практыцы жа яны выкарыстоўваюцца значна менш. Да мая 2010 года больш за ўсё палётаў — 38 — здзейсніў шатл «Дыскаверы». Усяго з 1975 па 1991 год было пабудавана пяць шатлаў: «Калумбія» (згарэў пры пасадцы ў 2003), «Чэленджэр» (падарваўся пасля старту ў 1986), «Дыскаверы», «Атлантыс» і «Індэвар».
Апошнюю місію STS-135 выканаў шатл «Атлантыс», стартаваўшы 8 ліпеня 2011 года з Касмічнага цэнтра Кенэдзі і прабыўшы ў космасе 12 дзён і 18 гадзін, на чым праграма Space Shuttle была закрытая.
Пабудаваныя шатлы
- Энтэрпрайз (OV-101, атмасферныя тэсты, спісаны)
- Патфайндэр (OV-098, наземныя тэсты)
- Калумбія (OV-102, згарэў пры пасадцы ў 2003 годзе)
- Чэленджэр (OV-099, узарваўся пры старце ў 1986 годзе)
- Дыскаверы (OV-103, апошні запуск — 24 лютага 2011)
- Атлантыс (OV-104, апошні запуск — 8 ліпеня 2011)
- Індэвар (OV-105, апошні запуск — 16 мая 2011)
Гл. таксама
Літаратура
- Ларыёнаў У. С. «Спейс-шатл» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — С. 105—106. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15), ISBN 985-11-0035-8.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Спэйс шатл
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з аўтарам
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з назвай артыкула
Катэгорыя·Спэйс шатл
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак
Катэгорыя·Касмічныя караблі шматразовага выкарыстання