wd wp Пошук: ⬜

Якаў Валянцінавіч Радына

Якаў Валянцінавіч Радына (1 снежня 1946, в. Брылькі, Валожынскі раён, Мінская вобласць — 2016 [1]) — беларускі матэматык. Доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар (1987), член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, загадчык кафедры функцыянальнага аналізу Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Біяграфія

У 1969 годзе скончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1969). З 1969 года працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце. У 1972 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Да тэорыі лінейных ураўненняў у тапалагічных вектарных прасторах». У 1987 годзе — доктарскую дысертацыю «Экспаненцыяльныя вектары і дыферэнцыяльныя ўраўненні». З 1975 года — загадчык кафедры функцыянальнага аналізу Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Навуковая дзейнасць

Навуковыя працы па функцыянальнаму аналізу і яго дадатках: тэорыі аператараў, дыферэнцыяльна-аператарных ураўреннях, спектральнай тэорыі, тэорыі абагульненых функцый, неархімедаву аналізу, матэматычнай фізіцы. Распрацаваў якасную тэорыю лінейных дыферэнцыяльных ураўненняў з рэгулятарнымі аператарамі ў лакальна-выпуклых прасторах. Увёў паняцце вектара экспаненцыяльнага тыпу і на яго аснове пабудаваў функцыянальны падлік, які ўжываецца пры даследаванні дыферэнцыяльных і дыферэнцыяльна-аператарных ураўненнях. Пабудаваў (сум. з А. Б. Антаневічам) тэорыю нелінейных абагульненых функцый (мнемафункцый). Распрацаваў тэорыю абагульненых функцый і мнемафункцый на групе адэляў з ужываннем у матэматычнай і квантавай фізіцы. Даследаваў розныя межавыя задачы для ўраўненняў з частковымі вытворнымі. Быў навуковым рэдактарам першага ў Беларусі «Руска-беларускага матэматычнага слоўніка» (1993), сааўтарам і навуковым кансультантам першай у Беларусі «Матэматычнай энцыклапедыі» (2001).

Аўтар каля 150 навуковых прац, у тым ліку 10 манаграфій, падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў. Навуковыя інтарэсы — функцыянальны аналіз; дыферэнцыяльна-аператарныя ўраўненні; ураўненні з частковымі вытворнымі; матэматычная фізіка; абагульненыя функцыі; неархімедаў, р-адычны і адэльны аналіз; алгебры абагульненых функцый; спектральная тэорыя; квантавая механіка.

Прэміі і ўзнагароды

Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1978).
Нагрудны знак «Выдатнік народнай адукацыі БССР» (1986).
Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі (1996, у аўтарскім калектыве) — за цыкл прац «Аператарныя метады ў дыферэнцыяльных ураўненнях».
Ганаровы прафесар Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна (2012)
Ганаровы прафесар Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта (2013).

Навуковыя працы

Линейные уравнения и борнология. Мн., 1982;
Функциональный анализ и интегральные уравнения. Мн., 1984 (разам з А.Антаневічам);
Векторы экспоненциального типа // ДУ. 1985. Т. 21, № 9.

Зноскі

↑ Памёр беларускамоўны матэматык Якаў Радына

Літаратура

Радына Якаў Валянцінавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 239. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

Якаў Валянцінавіч Радына ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)