Джэбхат ан-Нусра[1] (Фронт Перамогі) (араб. جبهة النصرة لأهل الشام) — аддзяленне міжнароднай ісламісцкай тэрарыстычнай арганізацыі «Аль-Каіда» на тэрыторыі Сiрыі і Лівана[2][3][4][5].
Групоўка заснавана 23 студзеня 2012 года падчас грамадзянскай вайны ў Сірыі. З тых часоў яна разглядаецца як адна з найбольш паспяховых сярод паўстанцкіх груповак. Прызнана тэрарыстычнай арганізацыяй Аўстраліяй[6], Вялікабрытаніяй[7][8], Іранам[9], ААН[10][11], Канадой[12], Канадай[12], Новай Зеландыяй[13], ААЭ[14], Расіяй[15], Саудаўскай Аравіяй[16], ЗША[17], Турцыяй[11] і Францыяй.
У жніўні 2014 года групоўка стала адной з мэтаў авіяўдараў ЗША і іх саюзнікаў па тэрыторыі Сірыі, якія наносяцца ў рамках барацьбы з «Ісламскай дзяржавай»[18]. Яна неаднаразова заяўляла пра свае расфарміраванні і далучэнні атрадаў да іншых групоўкам, у прыватнасці, з сакавіка 2015 года яна ўваходзіла у Джэйш-аль-Фатх[19].
За час свайго ўдзелу ў грамадзянскай вайне ў Сірыі «Фронт ан-Нусра» набыў рэпутацыю самай хуткарослай і агрэсіўнай часткай ўзброенай сірыйскай апазіцыі[20]. У прыватнасці, ён прыняў на сябе адказнасць за 57 з 70 нападаў смяротнікаў, учыненых за час ад пачатку канфлікту ў Сірыі да пачатку чэрвеня 2013 года[21].
Акрамя таго, «Фронт ан-Нусра» абвінавачваецца ў шматлікіх ваенных злачынствах, у тым ліку расправах над палоннымі салдатамі ўрадавай арміі[22] і мірным насельніцтвам, у асноўным з прадстаўнікамі алавітаў і шыітаў[23].
Падчас бітвы за Алепа байцы Фронту ан-Нусра прымалі ўдзел у баявых дзеяннях на баку паўстанцаў з ССА[24].
У лістападзе 2013 году лідар «Аль-Каіды» Айман аз-Завахіры абвясціў, што адзіным законным прадстаўніком «Аль-Каіды» ў Сірыі з’яўляецца «Фронт ан-Нусра»[25].
28 студзеня 2017 года Джэбхат Фатх аш-Шам разам з шэрагам iншых груповак сфарміравалі новую групоўку — Хаят Тахрыр аш-Шам. Лідарам новага фармiраваннi стаў перабежчык з Ахрар аш-Шам — Абу Джабер. Гэта зліццё адбылося праз некалькі дзён пасля таго, як некалькі груповак сірыйскай апазіцыі абвясцілі аб далучэнні да Ахрар аш-Шам для абароны ад нападаў баевікоў Джэбхат Фатх аш-Шам[26].
У шэрагах групоўкі ваююць сірыйцы, а таксама грамадзяне Саудаўскай Аравіі, Ірака, Пакістана, Лівана, Туркменiі, Расіі, Францыі, Вялікабрытаніі і іншых краін[27]. У 2013 годзе лідары арганізацыі заяўлялі пра намер напасці на Ізраіль пасля паспяховага заканчэння вайны ў Сірыі[28].
Аб лідары «Фронту аль-Нусра» невядома нічога, акрамя таго, што ён выступае пад псеўданімам «Абу Мухамад аль-Джулані/Галанi» (магчыма, адсылка да Галанскіх вышынь[29]).
У публіцыстыцы групоўка вядомая пад назвамі Фронт Падтрымкі (Фронт аль-Нусра (ан-Нусра))[30] або Джабхат ан-Нусра ці Ахль аш-Шам. У ліпені 2016 года яна змяніла найменне на «Джабхат Фатх аш-Шам» — «Фронт заваёвы Сірыі»[31]. Таксама вядомая як «Аль-Каіда ў Сірыі»[32].
У канцы жніўня 2014 года баевікам арганізацыі «Фронт ан-Нусра» атрымалася захапіць сірыйскі горад Кунейтра і навакольныя яго вёскі, выцесніўшы адтуль ўрадавыя войскі прэзідэнта Башара Асада[33]. 28 жніўня тэлеканал Аль-Арабія паведаміў, што ў раёне Кунейтры, недалёка ад мяжы з Ізраілем, баевікамі групоўкі «Фронт ан-Нусра», былі выкрадзены вайскоўцы з міратворчага кантынгенту сіл ААН па назіранні за раз’яднання на Галанскіх вышынях (UNDOF). Пазней стала вядома, што ісламістамі захопленыя байцы міратворчых сіл ААН, грамадзян Фіджы[34]. Міратворцы ўваходзяць у падраздзялення ААН, якія пасля заканчэння Вайны Суднага дня з 1974 года кантралююць на Галанскіх вышынях дэмілітарызаваную зону паміж Ізраілем і Сірыяй. У ноч з 1 на 2 верасня 2014 гады камандавалы войскам Фіджы паведаміў, што сірыйскія ісламісты, ўтрымлівальныя 45 назіральнікаў ААН, узятых імі ў палон на Галанскіх вышынях, прадставілі свае патрабаванні ў абмен на вызваленне палонных. Сярод патрабаванняў ісламістаў — выключэнне «Фронту ан-Нусра» са спісу ААН тэрарыстычных арганізацый, дастаўка гуманітарнай дапамогі ў асобныя раёны Дамаска, выплаты грашовай кампенсацыі за гібель трох баевікоў, забітых у перастрэлцы з назіральнікамі ААН[35].
5 верасня пведамлялася, што баевікі «Фронту ан-Нусра» маюць намер «судзіць міратворцаў па законах шарыяту»[36].
11 верасня ў сетцы з’явіўся ролік, датаваны 10 верасня, у якім паказаны 45 міратворцаў ААН. На відэазапісы працягласцю каля 15 хвілін бачныя двое барадатых мужчын, якія будуць размаўляць па-арабску, а на заднім плане на зямлі сядзяць фiджыйскiя назіральнікі ААН. У канцы запісу (13:30) слова даецца аднаму з выкрадзеных (капітан Савенака Рабука). Ён паведамляе дату запісу — аўторак, 9 верасня, і дзякуе ісламістаў за тое, што яны абыходзяцца добра з палоннымі:
«Улічваючы тое, што іх рэсурсы абмежаваныя, яны далі нам лепшае з таго, што ў іх ёсць. Для нас гэта вельмі шчаслівы дзень. Нас запэўнілі ў тым, што хутка мы выйдзем на волю. Мы вельмі шчаслівыя, што вернемся на радзiму».
Паводле яго слоў, усе 45 назіральнікаў жывыя і здаровыя, знаходзяцца ў бяспецы. Прадстаўнікі фiджыйскай арміі ідэнтыфікавалі салдат на відэа і пацвердзілі, што гаворка ідзе менавіта пра выкрадзеных ваеннаслужачых[37].
У другой палове дня 11 верасня тэлеканал Аль-Джазіра паведаміў, што групоўка «Фронту ан-Нусра» вызваліла 45 фiджыйскix вайскоўцаў, якія ўваходзілі ў склад міратворчага кантынгенту ААН на Галанскіх вышынях. Міратворцы дастаўлены на памежны пункт Кунейтра, адкуль былі перапраўленыя ў Ізраіль. Германскае агенцтва навін ўдакладніла: фіджыйцаў ўдалося вызваліць з палону джыхадзістаў дзякуючы «пасярэдніку — адной з краін Персідскага заліва»[38][39].
Урад Катара афіцыйна прызнаў, што выступаў пасрэднікам у перамовах з баевікамі «Фронту ан-Нусра» па пытанні вызвалення 45 міратворцаў. Прадстаўнікі сірыйскай апазіцыі сцвярджаюць, што ўрад Катара заплаціў ісламістам за вызваленне закладнікаў выкуп памерам 20 мільёнаў долараў[40].
Пасля таго як назіральнікі місіі ААН UNDOF на Галанскіх вышынях пакінулі Сірыю, іх база «Эль-Фуар» апынулася захоплена арганізацыяй «Фронт ан-Нусра». Усё ваеннае абсталяванне, узбраенне і ваенная тэхніка, дасталася ісламістам. Паўнамоцны прадстаўнік Сірыі ў ААН Башар Джафар паведаміў 17 верасня 2014 года, што ісламскія баевікі захапілі ўсю тэрыторыю сірыйскай частцы Галанскіх вышынь.