Стратэгічныя ядзерныя сілы Расійскай Федэрацыі (СЯС Расіі) — абагульненая назва асноўнага ўзбраення войскаў і сіл ва Узброеных Сілах Расійскай Федэрацыі, якія маюць у якасці асноўнага ўзбраення стратэгічнае і тактычнае ракетна-ядзернае ўзбраенне.
Часам называюцца ядзернай трыядай.
Па стане на 1 верасня 2018 года, на падставе афіцыйнай заявы МЗС РФ і па ацэнцы групы міжнародных экспертаў (на падставе дадзеных, прадастаўленых у рамках абмену па дамове СНУ-III[1]), у складзе стратэгічных ядзерных сіл Расіі знаходзіцца 517 разгорнутых стратэгічных носьбітаў ядзернай зброі- міжкантынентальных балістычных ракет, балістычных ракет падводных лодак і цяжкіх бамбавікоў, аснашчаных 1420 ядзернымі боезарадамі[2]. Пры гэтым агульная колькасць носьбітаў (разгорнутых і неразвернутых) ядзернай зброі складае 775 адзінак, што адпавядае ўстаноўленым дагаворам СНУ-III сумарным колькасцям стратэгічных наступальных узбраенняў[3].
Расійская ядзерная зброя дасталася ў спадчыну ад СССР (уключаючы ядзерныя арсеналы, вывезеныя з тэрыторыі былых трох савецкіх рэспублік: Беларусі, Казахстана і Украіны). У цяперашні час знаходзіцца ў падпарадкаванні 12-га Галоўнага ўпраўлення Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі.
У другой палове 2014 года быў зноў дасягнуты ядзерны парытэт з ЗША[4].
На пачатак 2019 года аснашчанасць стратэгічных ядзерных сіл сучасным узбраеннем складала 82 %[5].
Згодна з новай рэдакцыяй ваеннай дактрыны, РФ пакідае за сабой права прымяніць ядзерную зброю ў адказ на прымяненне супраць яе і (або) яе саюзнікаў ядзернай і іншых відаў зброі масавага паражэння, а таксама ў выпадку агрэсіі супраць РФ з ужываннем звычайнай зброі, калі пад пагрозу пастаўлена само існаванне дзяржавы[6].
У складзе Ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння па стане на пачатак 2017 года меркавана знаходзілася каля 286 пускавых установак ракетных комплексаў міжкантынентальных балістычных ракет МБР здольных несці каля 1000 баявых блокаў, у тым ліку на баявым дзяжурстве РВСП[7]:
У складзе Ваенна-марскога флоту Расіі, па стане на 5 лістапада 2018 года, знаходзіліся 11 атамных падводных лодак з балістычнымі ракетамі ПЛАРБ з 180 пускавымі ўстаноўкамі, здольных несці да 864 баявых блокаў, з іх баявое дзяжурства неслі 9 ПЛАРБ са 144 носьбітамі.
Аснову марскіх стратэгічных сіл Расіі складаюць 6 ракетаносцаў праекта 667БДРМ «Дэльфін» (Delta IV), аснашчаных 96 (16х6) пускавымі ўстаноўкамі (ПУ) з балістычным ракетамі падводных лодак (БРПЛ) Р-29РМУ2 «Сінева», (SS-23) і іх мадыфікацыяй Р-29РМУ2.1 «Лайнер».
У страі застаецца 1 падводная лодка праекта 667БДР «Кальмар», (Delta III), аснашчаная 16 ПУ ракет Р-29Р. Дадзеная лодка прайшла рамонт і мадэрнізацыю ў 2011—2016 гадах[8] і вярнулася ў строй у лютым 2017 года[9]. Таксама на баявую вахту заступілі 5 падводных лодак праекта 955A «Барэй», аснашчаных 80 (16х5) ПУ са стратэгічнымі ракетамі Р-30 «Булава».
Апошні цяжкі ракетаносец праекта 941 «Акула» (Typhoon) «Дзмітрый Данскі» перароблены пад выпрабаванні ракет Р-30 «Булава».
Усяго на ПЛАРБ размешчана больш за 700 ядзерных баявых блокаў[10].
Расійскія стратэгічныя МБР наземнага базіравання ў складзе РВСН разгорнутыя ў пазіцыйных раёнах адзінаццаці ракетных дывізій трох ракетных армій. Расійскія стратэгічныя ПЛАРБ з БРПЛ дзейнічаюць у складах Паўночнага і Ціхаакіянскага флатоў ВМФ ВС Расіі з пяці ваенна-марскіх баз — баз ПЛАРБ. Стратэгічныя бамбавікі далёкай авіяцыі Расіі грунтуюцца на трох авіябазах[11].
Па стане на 1 верасня 2018 г. у складзе стратэгічных ядзерных сіл Расіі знаходзілася 1420 ядзерных боезарада на 517 разгорнутых стратэгічных носьбітах, агульная колькасць разгорнутых і неразвернутых носьбітаў складала 775 адзінак[12].
Па дамове СНУ-III кожны разгорнуты стратэгічны бамбавік залічваецца як носьбіт з адным ядзерным боезарадам[13]. Колькасць ядзерных бомбаў і крылатых ракет з ядзернай БГ, якая можа несці разгорнутыя стратэгічныя бамбавікі, не ўлічваецца[14].
Асноўны артыкул: Ракетныя войскі стратэгічнага прызначэння Расійскай Федэрацыі
Ракетны комплекс | Колькасць | Боезарадаў на носьбіце | Усяго боезарадаў | Месцы дыслакацыі |
---|---|---|---|---|
Р-36М2 «Ваявода» (шахтнага базіравання) | 46[15] | 10 | 460 | Дамбароўскі, Ужур |
УР-100Н УТТХ (шахтнага базіравання) | 2[15] | 1 | 2 | Казельск, Тацішчава |
РТ-2ПМ «Топаль» | 45[15] | 1 | 45 | Сібірскі, Выпаўзава |
РТ-2ПМ2 «Топаль-М» (шахтнага базіравання) | 60[15] | 1 | 60 | Тацішчава |
РТ-2ПМ2 «Тополь-М» (мабільнага базавання) | 18[15] | 1 | 18 | Тэйкава |
РС-24 «Ярс» (мабільнага базавання) | 135[15] | 4 | 540 | Тэйкава, Йашкар-Ала, Ніжні Тагіл, Новасібірск, Іркуцк, Выпаўзава[16] |
РС-24 «Ярс» (шахтнага базавання) | 14[15] | 4 | 56 | Казельск |
Усяго | 320[15] | 1181[15] |
Асноўныя артыкулы: 31-я дывізія падводных лодак і 25-я дывізія падводных лодак
Тып ракетаносца | Ракетаносцаў | БРПЛ | Боезарадаў на БРПЛ | Усяго боезарадаў |
---|---|---|---|---|
667БДР «Кальмар» | 1 | 16 Р-29Р | 3 | 48 |
667БДРМ «Дэльфін» | 5 | 80 Р-29РМУ2 | 4[~ 1] | 320 |
955 «Барэй» | 5 | 80 Р-30 «Булава» | 6-10 | 480-800 |
941 «Акула» | 0 | 0 | 0 | Падводная лодка выкарыстоўваецца толькі для выпрабаванняў БРПЛ |
Усяго | ? | 176 | ? | ? |
У дужках паказана агульная колькасць разгорнутых і неразвернутых РПКСН (у страі, на рамонце і мадэрнізацыі, на выпрабаваннях)[~ 2]
Асноўны артыкул: Камандаванне далёкай авіяцыі
Тып бамбавіка | Бамбавікоў | Тып і колькасць крылатых ракет | Усяго крылатых ракет |
---|---|---|---|
[Ту-95МС6/Ту-95МС16 | 60[21] | 6 Х-55СМ | 300 |
Ту-160 | 17[22] | 12 Х-55СМ альбо Х-101 | 192 |
Усяго | 77 | 492 |
Суадносіны кампанентаў СЯС і дынаміка іх скарачэнняў з 1990 года па 2016 год. | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Носьбіты | Колькасць боезарадаў па гадах | |||||||||||||||
1990 | ліпень 1997 | ліпень 2000 | кастрычнік 2005 | ліпень 2010 | студзень 2015 | красавік 2016 | ||||||||||
МБР | ||||||||||||||||
РС-10 | 326 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РС-12 | 40 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РС-16 | 188 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РС-20 | 3080 | 1860 | 1800 | 850 | 590 | 480 | 460 | |||||||||
РС-18 | 1800 | 1020 | 900 | 774 | 420 | 180 | 120 | |||||||||
РС-22Ш | 560 | 100 | 100 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РС-22Ж | 330 | 360 | 360 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РС-12М | 288 | 360 | 360 | 291 | 174 | 76 | 72 | |||||||||
РС-12М2 | 0 | 0 | 20 | 40 | 49 | 60 | 60 | |||||||||
РС-12М2 мабільны | 0 | 0 | 0 | 0 | 15 | 18 | 18 | |||||||||
РС-24 мабільны | 0 | 0 | 0 | 0 | 24 | 216 | 252 | |||||||||
РС-24 шахтны | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 16 | 40 | |||||||||
Усяго | 6612 | 3700 | 3540 | 1955 | 1248 | 1026 | 1022 | |||||||||
БРПЛ | ||||||||||||||||
РСМ-25 | 192 | 16 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РСМ-40 | 280 | 192 | 48 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РСМ-45 | 12 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РСМ-50 | 672 | 624 | 576 | 288 | 207 | 192 | 96 | |||||||||
РСМ-52 | 1200 | 1200 | 1200 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
РСМ-54 | 448 | 448 | 448 | 384 | 384 | 320 | 320 | |||||||||
РСМ-56 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 96 | 288 | |||||||||
Усяго | 2804 | 2480 | 2272 | 672 | 591 | 608 | 704 | |||||||||
АСЯС | ||||||||||||||||
Ту-95МС | 924 | 704 | 726 | 704 | 688 | 640 | 616 | |||||||||
Ту-95 | 63 | 10 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||||||||
Ту-160 | 180 | 72 | 180 | 168 | 156 | 168 | 192 | |||||||||
Усяго | 1167 | 786 | 910 | 872 | 844 | 808 | 808 | |||||||||
Усяго боезарадаў | 10583 | 6966 | 6722 | 3499 | 3293 | 2312 | 2414 | |||||||||
Боезарадаў на дзяжурстве | 10583 | 6966 | 5518 | 2198 | 2002 | 1643 | 1735 | |||||||||
Базы захоўвання ядзерных зарадаў знаходзіцца пад кіраваннем 12-га Галоўнага ўпраўлення Міністэрства абароны.
Закрытыя адміністрацыйна-тэрытарыяльныя ўтварэнні (ЗАТУ) ядзернага зброевага комплексу:
Каментарыі
Крыніца