wd wp Пошук: ⬜

Напалеон II

Напалеон II (фр. Napoléon II), поўнае імя Напалеон Франсуа Жазеф Шарль Банапарт, кароль Рымскі (фр. Napoléon François Joseph Charles Bonaparte), ён жа Франц, герцаг Рэйхштацкі, (ням. Franz Herzog von Reichstadt; 20 сакавіка 1811, Цюільры, Парыж - 22 ліпеня 1832, Шонбрун, Вена) — сын (адзінае законнае дзіця) Напалеона I Банапарта. Увайшоў у гісторыю пад дынастычным імем, дадзеным яму банапартыстамі. Фактычна ніколі не валадарыў (хоць з 22 чэрвеня па 7 ліпеня 1815 г. парыжскія заканадаўчыя органы прызнавалі яго імператарам). У банапартысцкіх колах вядомы як «Арляня».

Рымскі кароль і намінальны імператар

Нарадзіўся 20 сакавіка 1811 ад другога шлюбу з Марыяй Луізай Аўстрыйскай ў Парыжы ў Цюільры. Адразу пасля нараджэння доўгачаканы сын быў абвешчаны Напалеонам каралём Рымскім (фр.: Roi de Rome) і спадчыннікам імперыі. Двойчы: першы раз у 1814 і другі раз у 1815 годзе, пасля Ста дзён, Напалеон зракаўся ад пасады на карысць сына, але абодва разу саюзнікі абвяшчалі Банапартаў зрынутымі, а законным манархам Францыі — Людовіка XVIII.

Пасля паразы пры Ватэрлоа Напалеон адрокся ад прастола на карысць сына, якога абвясціў імператарам пад імем Напалеона II; але караля Рымскага не было ў Францыі, і адрачэнне, пры тагачасных умовах, не магло мець практычнага значэння.

«Арляня» ў Аўстрыі

Пасля першага адрачэння Напалеона I у 1814 годзе Марыя-Луіза пераехала ў Аўстрыю і пасялілася разам з сынам каля Вены, у замку Шонбрун. Калі Напалеон I вярнуўся ў 1815 годзе ў Францыю, ён запатрабаваў ад аўстрыйскага ўраду вяртання жонкі і сына, але беспаспяхова. Чатырохгадовы рымскі кароль застаўся з маці ў Аўстрыі і выхоўваўся там Матусам Колінам.

Калі Марыя-Луіза, у 1816 годзе, пераехала ў Парму, сын яе застаўся ў Вене ў дзеда Франца I Аўстрыйскага. Дамова, заключонная ў 1817 годзе паміж саюзнікамі, пазбавіла яго спадчынных правоў на Парму; за гэта аўстрыйскі імператар узнагародзіў яго багемскім герцагствам Рэйхштат, з тытулам «Свьетласці».

Пры двары дзеда, у Вене, пра яго бацьку пры ім імкнуліся не згадваць, ён лічыўся «сынам Яе Высокасці эрцгерцагіні», з дзяцінства яго прывучылі да нямецкага імя Франц, а не Напалеон. Нягледзячы на гэта, ён ведаў пра свайго бацьку, быў гарачым яго прыхільнікам і гнёўся аўстрыйскім дваром. З 12-гадовага ўзросту герцаг Рэйхштацкі лічыўся на вайсковай службе, на якой да 1830 года ён даслужыўся да маёра. Вакол яго імя ўвесь час складаліся легенды; усё добра разумелі, што ў выпадку якіх-небудзь палітычных ускладненняў адно імя Напалеона II можа паслужыць сцягам для небяспечнага руху. Менавіта па гэтай прычыне сціплая спроба банапартыстаў высунуць яго кандыдатуру на трон Бельгіі была неадкладна перарвана Венай, Парыжам і Лонданам. Сам Напалеон II, які ведаў пра сваё паходжанне, старанна вывучаў вайсковую справу і ўвесь час марыў пра славу і подзвігі. Але ён быў вельмі хваравітым юнаком; заўчасная смерць яго 22 ліпеня 1832 годзе ад сухот ва ўзросце 21 год ў Шамбруне, пазбавіла дыпламатыю і аўстрыйскі двор шматлікіх цяжкасцяў. Хадзілі чуткі пра тое, што ён быў атручаны.

Пасмяротны лёс

Яго стрыечны брат прынц Луі Напалеон, абвясціўшы ў 1852 годзе сябе імператарам, прыняў імя Напалеон III; такім чынам, ён лічыў постфактум Напалеона II часткай дынастыі ў 1821—1832 гадах, а сябе — яго спадчыннікам.

У 1940 годзе па загадзе Адольфа Гітлера рэшткі герцага Рэйхштацкага былі перанесеныя з Вены (тады ў складзе Трэцяга Рэйху) у Парыж (акупаваны Германіяю) і пахаваны ў Доме Інвалідаў побач з грабніцай бацькі; пры гэтым сэрца нябожчыка, якое захоўвалася, па тагачасным звычаі, асобна, засталося ў Вене. Гэта здарылася роўна праз 100 гадоў пасля пераносу ў Дом Інвалідаў праху самога Напалеона.

Лёс Напалеона II натхніў Эдмона Растана на драму «Арляня» (L’Aiglon). Праз гэты твор прыхільніцай асобы абодвух Напалеонаў — бацькі і сына — стала Марына Цвятаева. Лічыцца, што кніга Януша Корчака «Кароль Матыуш I» навеяная лёсам Напалеона II.

Гл. таксама

Граф Валеўскі

Зноскі

1 2 Dr. Constant v. Wurzbach Reichstadt, Napoleon Franz Joseph Karl Herzog von // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 25. — S. 181.
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118743996 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 10 снежня 2014.
↑ Napoleon II // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
↑ Napoleon-Francois-Charles-Joseph Bonaparte, duke von Reichstadt // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

Літаратура

Андре Кастело. Сын Наполеона. Биография. — М.: «Захаров», 2007. — ISBN 978-5-8159-0737-9.
Charles Mullié, Biographie des célébrités militaires des armées de terre et de mer de 1789 à 1850, 1852 [détail de l’édition]
2 tomes (AH et IZ), Fayard, Paris, 1re éd. 1987, nouvelle éd. 1999 (ISBN 2-213-60485-1)
André Castelot, L’Aiglon
Edmond Rostand, L’Aiglon
Jacques Perot dir., La Pourpre et l’exil, l’Aiglon et le prince impérial, RMN, 2004