wd wp Пошук: ⬜

Марыя Лупу Радзівіл

Марыя Лупу Радзівіл (рум.: Maria Lupu; 1625, Ясы — 14 студзеня 1660, Львоў) — княгіня, другая жонка вялікага гетмана літоўскага Януша Радзівіла, дзеячка праваслаўнай царквы ВКЛ.

Паходжанне

Дачка малдаўскага гаспадара Васіле Лупу і Тудоскі Бучэч[3][4]. Яе сястра Раксанда была замужам за сынам Багдана Хмяльніцкага Цімафеем[5][6].

Біяграфія

Марыя атрымала добрую адукацыю, ведала латынь і грэчаскую мову. З будучым мужам Янушам Радзівілам вяла перапіску на польскай мове, падпісваючыся «Maria hospodarowna ziem Moldawskich» (Марыя, дачка гаспадара Зямлі Малдаўскай).

Першай жонкай Януша Радзівіла была Катажына Патоцкая ― унучка гаспадара Малдовы Ераміі Водэ Мовіле. У канцы 1644 года Януш Радзівіл, заручыўшыся падтрымкай караля Уладзіславы IV Вазы і згодай бацькоў нявесты, пасватаўся да Марыі Лупу, паслаўшы ёй скрыні з тканінамі, залатыя і сярэбраныя вырабы[7].

Вяселле адбылася ў лютым 1645 года ў Ясах з удзелам шматлікіх высокіх гасцей, вянчаў маладых кіеўскі мітрапаліт Пётр Магіла [8].

Ад мужа княгіня Марыя Лупу атрымала ў валоданне вёскі Орлю і Любчу ў Навагародскім ваяводстве ВКЛ[9].

Застаючыся, у адрозненне ад пратэстанта-мужа, праваслаўнай, пабудавала ў 1652 годзе ў Кейданах царкву. Падчас руска-польскай вайны 1654—1667, была на баку рускіх, абараняла з сялянамі маёнтак Віжуны ад шведаў[10].

Пасля смерці мужа (1655) спрабавала вярнуць каштоўнасці з свайго пасагу, якія захоўваліся ў скарбніцы Радзівілаў, але стрыечны брат мужа ― слуцкі князь Багуслаў Радзівіл ― ухіліўся ад размовы. Марыя пакінула завяшчанне, у якім адпісала 700 тысяч злотых Пячэрскай лаўры, Успенскаму манастыру ў Заблудуве і двум віленскім манастырам. Яна вызначыла месцам свайго пахавання манастыр у Заблудаве, калі ў віленскім Святадухаўскам манастыры гэта па нейкай прычыне апынецца немагчымым[11].

Князь Багуслаў апратэставаў завяшчанне, спасылаючыся на ўшчамленне правоў сваёй жонкі Ганны Марыі (падчарыцы Марыі Лупу). Пратэст неаднаразова разглядаўся Літоўскім трыбуналам [12], завяшчанне так і не было выканана[13].

Памерла ў Львове. Астанкі былі пахаваныя да 1917 года ў цынкавай труне Слуцкага Трайчанскага манастыра [14].

Зноскі

1 2 Pas L. v. Marija Lupu // Genealogics — 2003. — ed. size: 683713 Праверана 9 кастрычніка 2017.
1 2 Czech National Authority Database Праверана 25 красавіка 2022.
↑ Видни български родове. Княз Василий Лупу (нявызн.).
↑ Марыя Лупу на Радаводзе (нявызн.).
↑ Винюкова-Волкова В. Найгарніша дівчина князівства // Подолянин. — Луцк: 2010.
↑ Горобець В, Чухліб Т. Тиміш Хмельницький і Розанда Лупул. Український похід в Молдавію в 50-х роках XVII ст. // Незнайома Кліо. Таємниці, казуси і курйози української історії. Козацька доба. — Київ: Наукова думка, 2004. — С. 310.
↑ Kotlubaj E. Zycie Janusza Radziwilla. — Wilno: Nakładem M. Mindelsohna, 1859.
↑ Widacka H. Mołdawska małżonka Janusza Radziwiłła (нявызн.). Pałac w Wilanowie.
↑ Пазнякоў В. С. Радзівіл Марыя // Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае». — Мн.: 2014.
↑ Polski slovnik biograficzny. — Warszawa etc. — Т. 30. — part 3.
↑ Mironowicz A. Monaster Zaśnięcia NMP w Zabłudowie // Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. — 2007. — С. 16-17.
↑ Археографический сборник документов, относящихся к истории Западной Руси. — Т. 8. — № 81-84.
↑ Ярошевич А. Духовное завещание княгини Марии Радзивилл и православный Слуцк // Обретение образа. Православная белорусская культура в славянском мире. — Мн.: Белорусская Православная Церковь, 2009.
↑ Kalamajska-Saed M. Portrety I zabytki ksiazat Olelkowiczow w Slucku. — Warszawa, 1996.

Літаратура

Очерки внешнеполитической истории Молдавского княжества (последняя треть XIV — начало XIX в.)(недаступная спасылка). ― Кишинев, Штиинца, 1987. с. 202—205. С. 464
Заболотная Л. П. Частная жизнь чужестранки: семейная жизнь Марии (Лупу) Радзивилл // «Вызов» в повседневной жизни населения России: история и современность. Материалы межд. научной конференции. — СПб., Ленинградский гос. ун-т им А. С. Пушкина, 2021

Спасылкі

Princess Мария Радзивилл // Генеалогия: Мария Лупу Радзивилл