wd wp Пошук:

Канстанцін Фёдаравіч Калайдовіч

Канстанцін Фёдаравіч Калайдовіч (30 мая 1792 — 28 красавіка 1832) — рускі гісторык, археограф, філолаг, даследчык мовы і побыту беларусаў, член-карэспандэнт Пецярбургскай АН.

Біяграфія

Сын Ф. Д. Калайдовіча, брат Івана і Пятра Калайдовічаў; самы вядомы член гэтай сям’і Канстанцін Калайдовіч нарадзіўся ў 1792 годзе (крыніцы паказваюць месяцам нараджэння май ці снежань, а месцам нараджэння Ялец, хаця яго ўнучка паказвала на Кіеў).

Вучыўся ў Ялецкім народным вучылішчы і ў Кіева-Магілянскай акадэміі. Пасля таго, як сям’я пераехала ў Маскву, вучыўся «на сваім кошце» ў гімназіі Маскоўскага ўніверсітэта. У 1807—1810 гадах вучыўся на славесным аддзяленні Маскоўскага ўніверсітэта, які скончыў са званнем кандыдата славесных навук. Яго настаўнікам быў прафесар Р. Ф. Цімкоўскі; па ўспамінах Калайдовіча ў лісце да С. Н. Глінкі, ён у той час часта наведваў Карамзіна, быў шмат абавязаны Бекетава.

Яшчэ ў 1810 годзе ён быў прыняты ў таварыства выпрабавальнікаў прыроды, а потым заняўся літаратурай і старажытнасцямі і з 1811 года быў сапраўдным членам у маскоўскіх таварыствах аматараў славеснасці і гісторыі і старажытнасцей. Пачаў друкавацца ў «Весніку Еўропы», з 1813 года — пераважна артыкулы археалагічнага зместу.

Навуковая дзейнасць

У 1811—1812 гадах выкладаў расійскую гісторыю і геаграфію ў Маскоўскім універсітэцкім высакародным пансіёне і ўніверсітэцкай гімназіі. У 1812 годзе служыў у Маскоўскім апалчэнні. У маскоўскім пажары 1812 года згарэў дом Калайдовічаў («на Цвярской, каля Калядаў на Палашах»), загінулі бібліятэка, мінералагічны збор і нумізматычная калекцыя Калайдовіча. Вярнуўшыся ў Маскву, ён аднавіў выкладанне ў высакародным пансіёне.

З 28 красавіка 1813 г. служыў у Маскоўскім архіве замежных спраў. У 1813—1814 гг. займаўся навуковымі пошукамі для АІДР у маскоўскіх і навакольных кляштарных бібліятэках; у 1813 годзе выявіў тварэнні Іаана Экзарха «Багаслоўе» і «Шастоднеў», сачыненні Кірылы Тураўскага, прыпіску Даміда на Пскоўскай Апосталі 1307 г., якая суадносіцца са «Словам пра паход Ігаравы», у 1814 годзе.

У перыяд 25 снежня 1814 г. — 11 студзеня 1815 г. здзейсніў паездку па Уладзімірскай губерні для збірання старажытнасцяў. Не маючы сродкаў для перамяшчэння, падрабіў падарожную, у чым быў выкрыты гараднічым г. Дыванова, арыштаваны і заправоджаны пад канвоем назад у Маскву. Каб усцерагчы Калайдовіча ад далейшых разглядаў, бацька абвясціў яго псіхічнахворым і 1 лютага 1815 года змясціў у маскоўскі дом вар’ятаў («Матроская цішыня»), адкуль 15 ліпеня ён быў адпраўлены ў Мяфодзіеў. на пакаянні" было умовай атрымання свабоды пасля знаходжання ў доме для вар’ятаў. У 1816 годзе жыў у Калузе, дзе знайшоў экзэмпляр рукапісу Кіршы Данілава «Старажытнарускія вершы»; яна была выдадзена Калайдовічам у 1818 годзе з грунтоўнай прадмовай, якая прадстаўляе першы вопыт даследавання рускага быліннага эпасу.

У 1817 годзе ў Васкрасенскім манастыры ім быў знойдзены «Ізборнік Святаслава 1073 года». У гэтым жа годзе ён быў запрошаны ў археалагічны гурток канцлера графа Румянцава, дзе ў якасці контр-карэктара Камісіі друкавання дзяржаўных грамат і дагавораў пры Маскоўскім архіве Калегіі замежных спраў удзельнічаў у падрыхтоўцы да выдання II—IV тамоў «Зборы дзяржаўных грамат і дагавораў» (ЗГГД).). У 1822 годзе атрымаў ордэн Св. Ганны 3-й ступені і быў прыняты на сапраўдную службу ў Архіў Калегіі замежных спраў, 20 кастрычніка 1822 года, пасля выдання 2-га тома СГГД, быў прызначаны галоўным наглядчыкам Камісіі друкавання дзяржаўных грамат і дагавораў (да 1826 г.); 12 студзеня 1823 года праведзены ў калежскія сакратары; у 1824 годзе імператрыцай Лізаветай Аляксееўнай быў падараваны залатой табакеркай; у 1826 годзе падараваны брыльянтавым пярсцёнкам; 22 студзеня 1826 года атрымаў чын тытулярнага саветніка, а 6 снежня таго ж года ўзнагароджаны ордэнам Св. Уладзіміра 4-й ступені. У 1824—1828 гг. удзельнічаў у выданні 4-га тома СГГД.

Сапраўдны член Маскоўскага таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх і Таварыства аматараў расійскай славеснасці (1822). Член-карэспандэнт Санкт-Пецярбургскай Акадэміі навук (1825). Член Маскоўскага таварыства даследчыкаў прыроды (з 1827).

У канцы 1827 года атрымаў дазвол на выданне часопіса «Рускі глядач», у якім меў намер знаёміць публіку са знойдзенымі помнікамі і дакументамі, з якіх толькі невялікая частка стала здабыткам навукі. Аднак цяжкая душэўная хвароба перашкодзіла яму ажыццявіць задуманае. Хаця праз год псіхічная хвароба прайшла, цялесныя хваробы неўзабаве прывялі да яго смерці. П. А. Бяссонаў указаў дату смерці 19 красавіка 1832 года. Аднак па надпісе на надмагільным помніку і па сведчанні ўнучкі памёр ён 16 (28) красавіка 1832 года. А 19 красавіка адбылося адпяванне і пахаванне на Ваганькаўскіх могілках; магіла згублена.

Паперы Калайдовіча пасля яго смерці былі набыты М. П. Пагодзіным.

Акрамя «Весніка Еўропы», яго працы былі надрукаваны ў «Паўночным архіве» (1823), «Сыне айчыны» і ў Працах таварыстваў: гісторыі і старажытнасцей Расійскіх; аматараў славеснасці.

З 1820 года ён быў жанаты з дачкой бранніцкага павятовага суддзі, Кацярынай Мікіцічнай Ісакавай і меў сына Мікалая і трох дачок.

Працы

Літаратура

Тэмы гэтай старонкі (18):
Катэгорыя·Памерлі ў 1832 годзе
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1792 годзе
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Філолагі Расійскай імперыі
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Ліпецкай вобласці
Катэгорыя·Археолагі Расійскай імперыі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «І. Іпб. Прозвішча»
Катэгорыя·Археографы Расійскай імперыі
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Нарадзіліся 30 мая
Катэгорыя·Памерлі 28 красавіка
Катэгорыя·Журналісты Расійскай імперыі
Катэгорыя·Гісторыкі Расійскай імперыі
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Ялецкім павеце
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «І. Прозвішча»
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Святога Уладзіміра 4 ступені
Катэгорыя·Памерлі ў Маскве
Катэгорыя·Выпускнікі Імператарскага Маскоўскага ўніверсітэта