wd wp Пошук:

Казімір Беін

Казі́мір Бе́ін (Kazimierz Bein) — польскі афтальмолаг, выдатны эсперантыст, прызнаны эсперанталагічнай літаратурнай традыцыяй лепшым эсперанта-стылістам даваеннага часу; шырока вядомы пад псеўданімам Kabe. Ягоныя пераклады на эсперанта адыгралі значную ролю ў развіцці і абагачэнні мовы, а яго нечаканы сыход з эсперанта-грамадства выклікаў да жыцця ўнікальны эсперанта-неалагізм kabei -" зрабіць як Kabe, нечакана спыніць заняткі эсперанта".

Біяграфія

Казімір Беін нарадзіўся ў 1872 годзе. У юнацтве ён прымаў удзел у грамадска-палітычных рухах, якія выступалі за незалежнасць Польшчы ад Расіі, з-за чаго правёў некалькі гадоў у ссылцы.

У 1899 ён скончыў медыцынскі факультэт Казанскага ўніверсытэта. Працаваў афтальмолагам, з’яўляўся аўтарам шматлікіх навуковых артыкулаў па афтальмалогіі; з’яўляўся ініцыятарам стварэння Польскага таварыства афтальмолагаў, некаторы час з’яўляўся дырэктарам Варшаўскага афтальмалагічнага інстытута.

Напрацягу 10 гадоў (у першае дзесяцігоддзе ХХ стагоддзя) прымаў актыўны ўдзел у жыцці эсперанта-грамадства, якое нечакана пакінуў у 1911 годзе. Памёр у Лодзі 15 чэрвеня 1959 года.

Эсперанта-дзейнасць

З эсперанта ён упершыню пазнаёміўся ўжо ў 1887 годзе, але сур’ёзна пачаў займацца гэтай мовай толькі праз 16 гадоў. слава прыйшла да яго пасля выдання пераклада рамана Вацлава Серашэўскага “Дно нястачы” (Dno nędzy) (1904). З гэтага года яго пераклады з польскай, рускай і нямецкай моў з’яўляюцца ў друку пастаянна. Ужо ў 1906 годзе ён стаў віцэ-прэзідэнтам Акадэміі эсперанта. Арыгінальнай творчасцю на эспеаранта Беін практычна не займаўся.

Дзякуючы свайму здзіўляльна простаму і зразумеламу стылю ён атрымаў славу “першага эсперанта-стыліста”. Да дасягненняў Беіна можна аднесці тое, што ў сваіх перакладах ён пазбягаў выкарыстання складаных дзеяслоўных форм (якім злоўжывалі першыя перакладчыкі і аўтары на эсперанта) але, тым не менш, удала перадаваў рысы арыгінала. Ён таксама зрабіў значныя ўносіны ў стабілізацыю лексічнага склада эсперанта выданнем першага тлумачальнага эсперанта-слоўніка (Votaro de Esperanto), у якім розныя словы тлумачыліся выключна на эсперанта і прыводзіліся прыклады іх выкарыстання. Нягледзячы на тое, што зараз гэты слоўнік з’яўляецца ў значнай ступені састарэлым, у той час яго значэнне было вельмі вялікім; ён захоўвае сваё значэнне і ў нашыя дні ў якасці крыніцы для вывучэння развіцця эсперанта.

У 1931 годзе Казімір Беін, знаходзячыся ў зеніце славы, нечакана пакінуў эсперанта-рух без які-небудзь аб’ясненняў. У інтэрв’ю, апублікаваным ў 1931 годзе ў часопісе “Literatura foiro”, Беін называе сярод сваіх матываў расчараванне ў носьбітах эсперанта (якія, паводле Беіна, ў асноўнай сваёй масе не валодаюць эсперанта ў дастатковым памеры), і таксама той факт, што “эсперанта не развіваецца”. Нечаканы ўчынак “першага эсперанта-стыліста” прывёў да з’яўлення вядомага і аднаго з найбольш спецыфічных эсперантскіх неалагізмаў kabei (выкарыстоўваецца таксама ненарматыўная форма kabeiĝi - кабеіраваць, з’яўляючыся актыўным эсперантыстам, нечакана пакінуць эсперанта-рух). Гэтае слова і сам факт сыхода Беіна з эсперанта-руха нярэдка адлюстроўваюцца ў рознага кшталту шутках і каламбурах на эсперанта, напрыклад: Ne sufiĉas kabei por iĝi Kabe (Недастаткова кабэіраваць, каб стаць Кабе).

Асноўныя творы

У ніжэйпрыведзеным спіске азначаны толькі год першага выдання; практычна ўсе згаданыя творы шмат разоў перавыдаваліся.

Знешнія спасылкі

Аб К. Беіне на рускай мове

Пераклады, прамовы, інтэрв’ю К. Беіна

Аб К. Беіне на эсперанта

  1. Gorecka H., Korĵenkov A. Nia diligenta kolegaro: Biografioj de 200 eminentaj esperantistoj — Litova Esperanto-Asocio, Sezonoj, 2018. — 500 экз.
Тэмы гэтай старонкі (13):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з ручной вікіфікацыяй месца смерці ў картцы
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Памерлі 15 чэрвеня
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Польшчы
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Узнагароджаныя Крыжам Заслугі
Катэгорыя·Эсперантысты
Катэгорыя·Пахаваныя ў Лодзі
Катэгорыя·Памерлі ў 1959 годзе
Катэгорыя·Перакладчыкі прозы і драматургіі на эсперанта
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1872 годзе