Ваенная кампанія Эфіопіі ў Агадэне 2007—2008 гадоў — серыя аперацый Узброеных Сіл Эфіопіі супраць Фронту нацыянальнага вызвалення Агадэна (ФНВА). Контрпартызанская кампанія пачалася пасля таго, як сепаратысты забілі некалькі дзясяткаў чалавек падчас нападу на кітайскі нафтавыведвальны комплекс у красавіку 2007 года.
Асноўныя ваенныя аперацыі прайшлі ў гарадах Дэгэх-Бур, Кэбры-Дэхар, Уордэр, Шылаво і іх наваколлях[6].
Па дадзеных Human Rights Watch (HRW), за эфіопскімі вайскоўцамі зафіксаваны розныя парушэнні правоў чалавека[7].
Самалійскі рэгіён Эфіопіі, большую частку якога складае Агадэн, з’яўляецца месцам даўняга ўзброенага канфлікту нізкай інтэнсіўнасці паміж урадам Эфіопіі і мясцовымі сепаратыстамі[8]. Многія члены групоўкі ФНВА, сфармаванай у 1984 годзе, падтрымалі Самалі ў вайне з Эфіопіяй 1977—1978 гадоў. Мэты арганізацыі мяняліся з цягам часу, пачынаючы ад атрымання незалежнасці да далучэння да «Вялікае СамаліВялікага Самалі» ці ж пашырэнне аўтаноміі[9].
24 красавіка 2007 года байцы групоўкі здзейснілі напад на нафтавыведкавы комплекс у Аболе, які належаў адной з кітайскіх кампаній. Падчас здарэння забіты 81 супрацоўнікаў прадпрыемства[10][11]. Гэты інцыдэнт заахвоціў улады правесці маштабную контрпартызанскую аперацыю.
21 кастрычніка 2007 года ФНВА заявіў, што вайскоўцы забілі 250 яго байцоў падчас бою ля горада Уордэр. Аднак гэтаму не было ніякага пацверджання ні з боку ўрада Эфіопіі, ні з незалежных крыніц[12]. Паводле справаздачы групоўкі ад 4 лістапада, у сутыкненнях паміж 26 кастрычніка і 1 лістапада было забіта да 270 лаялістаў. Тым не менш і аб дадзеным баі не было ніякіх згадак у Эфіопіі[13].
16 лістапада эфіопская армія выпусціла заяву аб ліквідацыі 100 баевікоў на працягу апошняга месяца і паланенні яшчэ сотні[14][15]. 18-га чысла ФНВА паведаміў, што эфіопскія ВПС падвергнулі бамбардзіроўцы вёскі і качавыя паселішчы, у выніку чаго загінула каля дзясятка мірных жыхароў[15][16]. Некаторыя сепаратысты, як заявіў прадстаўнік групоўкі, таксама атрымалі раненні ў выніку паветраных удараў, хоць і авіяцыя атакавала толькі мірныя паселішча і хатнюю скаціну[15]. 20 лістапада ўрад абверг гэтыя паведамленні[17].
У студзені 2009 года эфіопскія сілы бяспекі ў горадзе Данан забілі начальніка аддзела знешніх сувязяў ФНВА Махамеда Сірада, калі ён сустракаўся з іншымі членамі групоўкі[18]. Па паведамленнях, гэта прывяло да падзелу арганізацыі на дзве фракцыі: адна група была звязана з дзеючым старшынёй ФНВА Махамедам Амарам Асманам, а іншая на чале з высокапастаўленым лідарам Абдзівалі Хусейнам Гасам, які прызначыў Салахудзіна Мау новым старшынёй групоўкі, і заявіў, што ён «прыцягне Махамеда Амара Асмана да суду»[19].
28 лістапада 2007 года жыхары Агадэна распавялі пра злоўжыванні з боку УС Эфіопіі[20]. Бежанцы, якія ратаваліся ад рэпрэсій, казалі пра тое, як арміяй нібыта знішчаліся цэлыя вёскі. Усё гэта суправаджалася забойствамі, рабаваннямі і згвалтаваннямі[21]. Па дадзеных HRW, грамадзянскія асобы ў самалійскім рэгіёне апынуліся ў пастцы паміж супрацьлеглымі бакамі. Дзесяткі мірных жыхароў былі забіты, што, відаць, было наўмыснай спробай здзейсніць калектыўнае пакаранне супраць грамадзянскага насельніцтва за спачуванні да баевікоў[22].
Як паведамілі ў снежні некалькі бежанцаў і міжнародныя арганізацыі, эфіопскія вайскоўцы, выпрабоўваючы напружанне ў сувязі з іх разгортваннем у Самалі, вымушалі мясцовых грамадзянскіх асоб (уключаючы дзяржаўных служачых і работнікаў аховы здароўя) змагацца разам з войскамі супраць баевікоў. Паводле тых жа паведамленняў, гэтыя недастаткова абсталяваныя і дрэнна навучаныя апалчэнцы панеслі цяжкія страты ў некалькіх баях. Адзін заходні супрацоўнік па аказанні дапамогі сказаў, што салдаты ўварваліся ў бальніцы, каб заклікаць навабранцаў, і пагражалі заключыць у турму медыкаў, калі яны не выканаюць загад[23].
Эфіопскія афіцыйныя асобы адхілілі абвінавачванні, сцвярджаючы, што мясцовыя плямёны ахвотна фармуюць групы абароны супраць ФНВА[23]. Прэм’ер-міністр Мелес Зенаўі заявіў, што парушэнні правоў чалавека і гуманітарны крызіс «Не існавалі. Не існуе. Не будуць існаваць»[20]. Згода з заявай некалькі службовых асоб ААН і заходніх дыпламатаў, яны абмяркоўваюць міліцэйскую праграму на закрытых пасяджэннях, але сцвярджаюць, што не могуць публічна каментаваць, баючыся справакаваць гнеў урада Эфіопіі. Гэта можа прывесці да прыпынення гуманітарных намаганняў у рэгіёне[23].
У кастрычніку 2007 года The Independent паведаміла, што сітуацыя ў Агадэне пачала нагадваць канфлікт у Дарфуры[24]. Як раней у гэтым месяцы распавяла падкамітэту па замежных справах Палаты прадстаўнікоў па Афрыцы і глабальнай ахове здароўя HRW, «Агадэн — гэта не Дарфур. Але сітуацыя там ідзе па палохала знаёмай схеме», прызнаючы, што «Эфіопія мае сур’ёзныя ўнутраныя і рэгіянальныя праблемы бяспекі»[25][26]. Акрамя таго, дырэктар HRW па абароне правоў чалавека назваў Агадена «міні-Дарфурам»[27].
Большая частка рэгіёну была недаступна вонкавым агенцтвам, паколькі эфіопскія войскі спрабавалі падавіць мяцеж[28].
6 лістапада 2007 года ўпраўленне ААН па каардынацыі гуманітарных пытанняў абвясціла аб адкрыцці пункта дапамогі ў рэгіёне Агадэн. ЗША таксама заклікалі правесці незалежнае расследаванне сцвярджэнняў аб парушэннях правоў чалавека эфіопскімі сіламі ў рэгіёне. На прысутнасць у рэгіёне атрымалі дазвол толькі 12 арганізацый, у тым лікц «Урачы без межаў». У сваю чаргу Чырвонаму Крыжу было забаронена дзейнічаць у Агадэне[29].