wd wp Пошук:
    ⬜

    Хеліцэры

    Розныя формы хеліцэр: А — двухчленікавыя, у форме падклюшань (павукі), B — двухчленікавыя, у форме клюшань (сальпугі), C — трохчленікавыя, у форме клюшань (сенакосцы).

    Хеліцэры — ротавыя прыдаткі павукоў, кляшчоў, сальпуг, скарпіёнаў, мечахвостаў і да іх падобных, па наяўнасці якіх гэта група членістаногіх атрымала назву хеліцэравых. Звычайна складаюцца з двух ці трох членікаў і маюць выгляд клюшань (даслоўны пераклад «клюшні-вусы») або падклюшань. У павукоў на вяршыні хеліцэр адкрываюцца пратокі атрутных залоз.

    Разнастайнасць хеліцэр

    Мечахвост, від знізу: Ch — хеліцэры, PdP — педыпальпы, Pd — хадзільныя ногі.
    Артаганатныя хеліцэры (Ch) павука Atrax robustus: кіпцюры хеліцэр накіраваны наперад і ўніз паралельна адзін аднаму.
    Лабідагнатныя хеліцэры (Ch) павука Metellina sp.: кіпцюры хеліцэр накіраваны насустрач адзін аднаму.

    Трохчленікавыя клюшнепадобныя хеліцэры, верагодна, уяўляюць сабой зыходны (плезіяморфны) для хеліцэравых варыянт будовы і характэрны для мечахвостаў, ракаскарпіёнаў (эўрыптэрыдаў), скарпіёнаў, кляшчоў і сенакосцаў.

    Двухчленікавыя клюшнепадобныя хеліцэры характэрны для сальпуг і лжэскарпіёнаў.

    Двухчленікавыя хеліцэры ў форме падклюшань, верагодна, уяўляюць сабой найбольш спецыялізаваны варыянт будовы гэтых прыдаткаў. Паводле гіпотэзы Шульца, іх варта разглядаць як сінапамарфію групы Tetrapulmonata (чатырохлёгачныя), якая аб’ядноўвае павукоў і блізкія да іх атрады Amblypygi, Schizomida і Thelyphonida.[1] Вядомы два варыянты іх будовы: артаганатны і лабідагнатны. Пры артаганатнай рухомыя кіпцюры хеліцэр накіраваны наперад і ўніз паралельна адзін аднаму, пры лабідагнатнай кіпцюры накіраваны з бакоў да плоскасці двухбаковай сіметрыі цела насустрач адзін аднаму. Лабідагнатныя хеліцэры характэрны толькі для аранеаморфных павукоў.

    Гамолагі хеліцэр у іншых групах членістаногіх

    Паводле шырока распаўсюджаных уяўленняў, якія ўзыходзяць да класічных прац Снодграса, хеліцэры лічыліся канечнасцямі першага пасляротавага сегмента, які ўвайшоў у склад галавагрудзей хеліцэравых, гамалагічнымі другой пары антэн ракападобных або зачаткавым другім антэнам непаўнавусых, якія не атрымліваюць развіцця.[2] Эта пункт гледжання грунтуецца на тым, што хеліцэры інервуюцца ад трытацэрэбрума — трэцяга аддзела надглотачнага ганглія, гэтак жа як антэны II жаваланосных, а астатнія канечнасці хеліцэравых атрымліваюць інервацыю ад гангліяў брушнога нервовага ланцужка. Акрамя таго, у эмбрыянальным развіцці хеліцэравых, як сцвярджалі прыхільнікі гэтай гіпотэзы пра гамалагізацыю хеліцэр, былі знойдзены два сегменты, якія папярэднічалі сегменту хеліцэр, гэта значыць, мелася столькі ж сегментаў як і ў жаваланосных перад сегментам антэн II.

    Працы канца XX стагоддзя па вывучэнні патэрнаў экспрэсіі Hox-генаў у зародках членістаногіх паказалі, што хеліцэры гамалагічныя першай пары антэн ракападобных і непаўнавусых, а звесткі пра дадатковы сегмент перад сегментам хеліцэр, якія маецца ў зародка, не атрымалі пацверджання.[3] Гэты пункт гледжання ў наш час лічыцца агульнапрызнаным сярод спецыялістаў у вобласці біялогіі развіцця членістаногіх.[4] Пры гэтым варыянце гамалагізацыі канечнасцей варта прызнаць, што ў хеліцэравых трытацэрэбрум яшчэ не ўвайшоў у склад надглотачнага ганглія, і хеліцэры інервуюцца ад дэйтацэрэбрума гэтак жа, як антэны I жаваланосных.

    Хеліцэрам хеліцэравых магчыма гамалагічныя хеліфоры марскіх павукоў.

    Зноскі

    1. ↑ Shultz 1990
    2. ↑ Snodgrass 1928, 1938, 1948, гл. таксама Бяклемішаў 1964, Клюгэ 2000
    3. ↑ Damen et al 1998
    4. ↑ Scholtz & Edgecombe 2006

    Крыніцы

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (3):
    Катэгорыя·Хеліцэравыя
    Катэгорыя·Анатомія павукоў
    Катэгорыя·Анатомія членістаногіх