wd wp Пошук: ⬜

Супрасльскі ірмалой

Супрасльскі ірмалой — самы ранні помнік праваслаўнай і уніяцкай музычнай культуры. Змяшчае святочныя песнапенні царкоўнага гадавога кола. Складзены ў 1598—1601 гг. у Супрасльскім манастыры [1].

Гісторыя

Складзены ў 1598—1601 гг. у Супрасльскім манастыры пеўчым Багданам Анісімавічам, родам з Пінска. На працягу XVII стагоддзя рукапіс шматразова папаўняўся, дапісываўся[1].

Пасля таго, як Ірмалой трапіў у збор Кіева-Пячэрскага манастыра, ён аказаў заметны ўплыў асабліва на ўкраінскую музычную праваслаўную традыцыю. Месцазнаходжанне Супрасльскага ірмалоя з 1930-х гадоў было невядомым, пакуль рукапіс не быў знойдзены ў 1970-я гг. мастацтвазнаўцам А. Канатопам [1].

Апісанне

Рукапіс добра захаваўся і ўключае ў сябе 576 аркушаў (1130 старонак)[1]. Супрасльскі ірмалой упрыгожаны 5 манахромнымі (малінавага колеру) мініяцюрамі, 16 застаўкамі ў выглядзе рознакаляровай пляцёнкі балканскага тыпу. Для аздаблення першай старонкі ўжыў выразаную з кнігі гравюру Ф. Скарыны з выявай сонца і маладзіка [2]. Ініцыялы песнапенняў расцвечаны ўзорамі, на палях шмат малюнкаў[1].

Багдан Анісімавіч вызначаўся «навуковым» падыходам пры складанні ірамлоя, пазначаў, адкуль браў музычныя творы, на палях занатоўваў паходжанне напеваў, абавязкова адзначаў мясцовыя (складзеныя ў Супрасльскім манастыры)[2]. Рукапісны тэкст запісаны беларускім скорапісам, некаторыя старонкі — грэчаскай мовай. Сустракаюцца асаблівасці напісання нотных знакаў. Натацыя таксама ўяўляе сабой ранні скорапісны тып, дзе тонка прапісаныя ноты нагадваюць па свайму малюнку крукі[1]. Супрасльскі ірмалой з’яўляецца найбольш раннім узорам новай, пяцілінейнай квадратнай натацыі [3].

На беларускае паходжанне ірмалоя ўказываюць геаграфічныя назвы напеваў, якія змяшчаюцца ў ім (напрыклад, мірскі), а таксама славесны тэкст песнапенняў і каментарыі, запісаныя на старабеларускай мове [1].

Зноскі

Літаратура

Багдан Анісімавіч // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.