Прадпрыемства — самастойны, арганізацыйна-адасоблены гаспадарчы суб’ект з правамі юрыдычнай асобы, які вырабляе і прадае тавары, выконвае работы, аказвае паслугі[1][2][3].
У сучасных умовах прадпрыемства з’яўляецца асноўным звяном рынкавай эканомікі, паколькі менавіта на гэтым узроўні ствараюцца патрэбныя грамадству тавары, аказваюцца неабходныя паслугі. Прадпрыемства як юрыдычная асоба мае права займацца любой гаспадарчай дзейнасцю, не забароненай заканадаўствам і адпавядае мэтам стварэння прадпрыемства, прадугледжаных у статуце прадпрыемства. Прадпрыемства мае самастойны баланс, разліковы і іншыя рахункі ў банках, пячатку са сваім найменнем.
Якія лічацца на балансе прадпрыемства маёмасны комплекс, які выкарыстоўваецца ім для ажыццяўлення прадпрымальніцкай дзейнасці. Ўключае ў сябе ўсе віды маёмасці, якія выкарыстоўваюцца для гэтай дзейнасці, у тым ліку:
Прадпрыемства — гэта адасобленая спецыялізаваная адзінка, асноўнай прыкметай якой з’яўляецца прафесійна арганізаваны працоўны калектыў, здольны з дапамогай наяўных у яго распараджэнні сродкаў вытворчасці вырабіць патрэбныя спажыўцу тавар (выканаць працы, аказаць паслугі) адпаведнага значэння, профілю і асартыменту. Вытворчае прадпрыемства таксама называюць вытворчасцю[4].
Для мэтаў сістэматызацыі рознага тыпу прадпрыемстваў вылучаюць наступныя фактары, у адпаведнасці з якімі прадпрыемствы падраздзяляюцца на групы[5]:
форма уласнасці;
галіновая прыналежнасць;
арганізацыйна-прававая форма;
памер прадпрыемства;
выкарыстоўваюцца рэсурсы;
нацыянальная прыналежнасць уласнікаў прадпрыемства.
Вытворчая структура
дзяржаўнай уласнасці;
муніцыпальнай уласнасці;
прыватнай уласнасці;
уласнасці грамадскіх арганізацый;
іншай форме ўласнасці (змешаная ўласнасць, уласнасць замежных асоб, асоб без грамадзянства)
Па маштабе прадпрыемства падзяляюць на малыя, сярэднія і буйныя. Класіфікацыйным фактарамі, якія вызначаюць стаўленне прадпрыемства да малога, сярэдняга або буйнога, з’яўляюцца: колькасць работнікаў, гадавы абарот, памер асноўнага капіталу, колькасць працоўных месцаў, затраты на аплату працы, выкарыстанне зыходных матэрыялаў.
Па арганізацыйна-прававой форме прадпрыемства дзеляцца на індывідуальныя, партнёрства (гаспадарчыя таварыствы і грамадства), карпарацыі (акцыянерныя грамадства, дзяржкарпарацыі).
Па мэты дзейнасці прадпрыемства могуць падраздзяляцца на камерцыйныя і некамерцыйныя.
Па галіновай прыналежнасці прадпрыемства падраздзяляюцца на:
Працэс, завяршальны дзейнасць прадпрыемства. Ліквідацыю можна ўмоўна падзяліць на віды: добраахвотная ліквідацыя і альтэрнатыўная. Альтэрнатыўная ліквідацыя ўяўляе сабой альбо продаж кампаніі, альбо ўнясенне рэарганізацыі фірмы. Продаж кампаніі азначае, што фірма застаецца дзеючым юрыдычнай асобай, але з іншым уласнікам (удзельнікам) і з іншым кіраўніком (дырэктарам, генеральным дырэктарам). Рэарганізацыя кампаніі фактычна прыводзіць да ўнясення запісу аб спыненні дзейнасці юрыдычнай асобы.