Трэба выправіць арфаграфію ў артыкуле! Магчыма гэты машынны пераклад або выкарыстанне ненарматыўнага правапісу ці лексікону. Для спраўджэння існуюць адмысловыя праграмы. |
Артыкул трэба цалкам перапісаць. На старонцы размоў могуць быць тлумачэнні. |
Пор (стар.-греч. Πῶρος, санскр. पुरुषोत्तम*)* — старажытны індыйскі раджа, тэрыторыя якога ахоплівала вобласць паміж рэкамі Гідасп (Джэлам) і Акесін (Чынаб), у раёне Пенджаба на Індыйскім субкантыненце. Яму прыпісваюць, што ён быў легендарным воінам з выключнымі навыкамі. У адрозненне ад Таксіла, змагаўся супраць Аляксандра Македонскага ў бітве на Гідаспе (326 г. да н.э.),[1] мяркуюць, бітва праходзіла на месцы сучаснага Монга (Пенджаб), які цяпер з’яўляецца часткай сучаснай краіны Пакістана. Лічыцца, што Пор памёр дзесьці паміж 321 і 315 да н.э.[2]
Інфармацыя аб Поры і ягоным царстве даступная толькі ў грэчаскіх крыніцах. Індыйскія крыніцы не згадваюць яго, хоць сучасныя навукоўцы выказалі здагадку, што ён, магчыма, быў кіраўніком Пуру, племені, якое, як вядома, засяляла паўночна-заходнюю Індыю з Ведыйнага перыяду.[3]
Імперыя Ахеменідаў заняла заходні басейн Інда з пачатку заваёў Дарыя I.[4] Ні летапіс Ахеменідаў, ні мясцовыя карэнныя крыніцы не пацвердзілі існаванне царства Пора ў той час. Пасля падзення імперыі Ахеменідаў, Пор і іншыя рэгіянальныя сілы змагаліся за пакінутую зямлю.
Па словах гісторыка Ішвары Прасада, Пор, магчыма, быў Шурасенам Яду-вамша. Ён сцвярджаў, што авангардныя салдаты Пора неслі сцяг Геракла, якога Мегасфен, які адправіўся ў Індыю пасля выціскання Пора Чандрагуптай, відавочна атаясамляў з шурасенамі Матхуры. Гэты Геракл Мегасфена і Арыяна быў ідэнтыфікаваны некаторымі навукоўцамі як Крышна, і іншымі як яго старэйшы брат Баларама, якія абодва былі продкамі і бажаствамі-заступнікамі шарусенаў.[5][6][7][8] Ішвары Прасад і іншыя ягоныя паслядоўнікі знайшлі дадатковую падтрымку гэтай высновы ў тым, што частка шурасенаў павінна была міграваць на захад, у Пенджаб і сучасны Афганістан з Матхуры і Дваракі, пасля таго, як Крышна хадзіў на нябёсы і заснаваў там новыя царства.[9][10]
Бітва на Гідаспе вялася ў 326 г. да н.э. паміж Аляксандрам Македонскім і раджам Порам, на беразе ракі Гідасп. Войска Пора не дасягала памераў пэрсідскага войску, але была дастаткова моцная. Арыян налічвае больш за 30 тысяч пяхотнікаў, 4 тысячы коннікаў, 300 калясніц і 200 сланоў. Курцый паўтарае гэтыя лічбы, але памяншае колькасць сланоў да 85.[11] Па Дыядору цар Пор меў 50 тысяч пяхотнікаў, 3 тысячы коннікаў, тысячу калясніц і 130 сланоў.[12] З іншага боку, Плутарх паведамляе толькі пра 20 тысяч пяхотнікаў і 2 тысячы коннікаў у Пора.[13] Мяркуючы па апісанні бітвы і страт, верагодна ў Пора было да 30 тысяч пяхотнікаў, 3 тысяч коннікаў, 300 калясніц і 130—200 сланоў. Найбольш грознай сілай у індыйскім войску з’яўляліся баявыя сланы, танкі антычнай эпохі. Акрамя сваіх немалых сіл Пор разлічваў на хуткае прыбыццё саюзніка, індыйскага цара Абісара, чыя армія толькі крыху саступала войску Пора.
Хоць бітва і яе вынікі не запісаны ў якой-небудзь даступнай старажытнаіндыйскай крыніцы,[2] старажытнагрэцкія гісторыкі апісваюць бітву і наступства перамогі Аляксандра.
У кровапралітным і складаным баі Пор змагаўся да апошняга. Існуе некалькі версій здачы яго ў палон. Адны аўтары запэўніваюць, што яго захапілі без прытомнасці. Па апавяданні Арыяна, параненага ў плячо Пора ўгаварылі злезці са слана, паслаўшы на ўгаворы старадаўняга сябра:
“Аляксандр першы звярнуўся да яго, прапанаваўшы сказаць, чаго ён для сябе хоча. Пор адказаў: «Каб ты абыходзіўся са мною, Аляксандр, па-царску». Аляксандру спадабаўся гэты адказ: “Я гэта зраблю, Пор, дзеля мяне самога. А ты папрасі дзеля сябе таго, што табе міла «. Пор адказаў, што ў ягонай просьбе заключана ўсё. Аляксандру гэтыя словы спадабаліся яшчэ больш; ён ўручыў Пору ўладу над яго індами і дадаў да яго ранейшых валадарстваў яшчэ іншыя, якія былі больш спрадвечных».
Бітва скончылася македонскай перамогай.[1][14] Атрымаўшы перамогу, Аляксандр у знак павагі да ворага дазволіў яму захаваць трон у якасці сатрапа і нават саступіў яму частку заваяваных земляў на паўднёвым усходзе да ракі Гіфасіс (Біяс).[15]
Пасля смерці Аляксандра ў 323 годзе да н.э., Пердзіка стаў рэгентам яго імперыі, а пасля забойства Пердзікі ў 321 годзе да н.э., Антыпатр стаў новым рэгентам. Па словах Дыядора , Антыпатр прызнаў уладу Пора над тэрыторыямі ўздоўж ракі Інд . Пор заставаўся верным саюзнікам грэкаў да самай смерці, у якой вінаватым Дыядор Сіцылійскі лічыць македонскага сатрапа Эўдама, які служыў Аляксандру сатрапам у Пенджабе.[16]
![]() |
"Among the many battles fought by invaders who entered the plains of India from the north-west, the first recorded in history is the battle of the Hydaspes, and in Hogarth's opinion, when coupled with the crossing of the river, together they 'rank among the most brilliant operations in warfare'." | ![]() |