Падводныя лодкі тыпу Д — «Дзекабрыст» — серыя савецкіх вялікіх тарпедных дызель-электрычных падводных лодак, пабудаваных у 1927—1931 гадах.
«Дзекабрыст» — першы тып падводных лодак, распрацаваных для савецкага флота пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Іх стварэнне было зацверджана ў марской праграме 1926 гада. Для распрацоўкі праекта было створана КБ «Тэхбюро № 4 Балтыйскага заводу», пад кіраўніцтвам інжынера-караблебудаўніка Барыса Міхайлавіча Малініна.
Гэтыя лодкі былі цалкам распрацаваны ў СССР і мелі істотную колькасць тэхнічных недахопаў і канструкцыйных дэфектаў. Найболей сур’ёзнымі праблемамі былі недастатковая хуткасць апускання і дрэнная ўстойлівасць у падводным становішчы.
«Дзекабрысты» прынялі актыўны ўдзел у Вялікай айчыннай вайне. Меркавалася, што па тры «Дзекабрыста» будуць служыць на Паўночным і Чарнаморскім флатах. Д-1 брала ўдзел у Савецка-Фінляндскай вайне, здзейсніла 3 баявых паходу, загінула ў 1940 годзе падчас вучэнняў. Д-2 сустрэла пачатак вайны ў Ленінградзе ў рамонце і засталася ваяваць на Балтыцы, здзейсніла 4 баявых паходаў. Такім чынам, на Паўночным флоце дзейнічала толькі Д-3, здзяйснілая 8 баявых паходаў і сталая Чырванасцяжнай і Гвардзейскай.
Чарнаморская Д-6 у чэрвені 1941 сканчала рамонт ў Севастопалі, і яе прыйшлося знішчыць, каб пазбегнуць захопу ворагам. Д-4 і Д-5 здзейснілі па 16 баявых паходаў, Д-4 згінула без весткі.
Чатыры «Дзекабрыста», якія ўдзельнічалі ў Вялікай айчыннай вайне, здзейснілі 44 баявых паходу, 30 тарпедных нападаў з выпускам 68 тарпед, адзін артылерыйскі напад. Паваеннымі дадзенымі пацверджана патапленне 5 судоў (17647 брута-тон) і пашкоджанне 1 судны (2972 брута-тоны).[1]
Адна з лодак дадзенага класа, якія перажылі вайну, Д-2 «Нарадаволец», захавана ў якасці музейнага карабля і ўсталявана ў Санкт-Пецярбургу на Васільеўскам востраве.
Пазначэнне | Назва | Месца пабудовы | Спуск на ваду | Канчатак службы |
---|---|---|---|---|
Д-1 | «Дзекабрыст» | Балтыйскі завод ім. Арджанікідзэ, Ленінград | 3 лістапада 1929 | Загінула пры нявысветленых акалічнасцях 13 лістапада 1940 г. у Мотаўскім заліве Баранцавага мора падчас баявой падрыхтоўкі. |
Д-2 | «Нарадаволец» | Балтыйскі завод ім. Арджанікідзэ, Ленінград | 1929 | Спісана ў 1958 годзе, захавана як музейны карабель у Санкт-Пецярбурге |
Д-3 | «Чырвонагвардзеец» | Балтыйскі завод ім. Арджанікідзэ, Ленінград | 12 ліпеня 1929 | згінула без весткі ў ліпені 1942 ў берагоў Нарвегіі |
Д-4 | «Рэвалюцыянер» | Завод Марці, Мікалаеў | 1929 | згінула без весткі ў снежні 1943 |
Д-5 | «Спартакавец» | Завод Марці, Мікалаеў | 1929 | Спісана ў 1950-х гадах |
Д-6 | «Якабінец» | Завод Марці, Мікалаеў | 1929 | Знішчана пры бамбаванні докаў Севастопаля 12 лістапада 1941 |
![]() |
Падводныя лодкі тыпу Д на Вікісховішчы |
---|