Леў Сямёнавіч Выгоцкі (першапачатковае імя — Леў Сімхавіч Выгодскі; 5 (17) лістапада 1896, Орша— 11 чэрвеня 1934, Масква) — псіхолаг, заснавальнік культурна-гістарычнай школы ў псіхалогіі.
Леў Сімхавіч Выгодскі (у 1917 і 1924 гадах змяніў імя па бацьку і прозвішча на Леў Сямёнавіч Выгоцкі) нарадзіўся 5 (17) лістапада 1896 года ў Оршы другім з васьмярых дзяцей у сям’і намесніка кіраўніка Гомельскага аддзялення Аб’яднанага банка, выпускніка Харкаўскага камерцыйнага інстытута, купца Сімхі (Сямёна) Якаўлевіча Выгодскага (1869—1931) і яго жонкі Цылі (Цэцыліі) Майсееўны Выгодскай (1874—1935). Яго адукацыяй займаўся прыватны настаўнік Шолам (Саламон) Мардухавіч Ашпіз (Аспіз, 1876—?), вядомы выкарыстаннем так званага метаду сакратычнага дыялогу і ўдзелам у рэвалюцыйнай дзейнасці ў складзе гомельскай сацыял-дэмакратычнай арганізацыі.
Станаўленне Выгоцкага як вучонага супала з перыядам перабудовы савецкай псіхалогіі на аснове метадалогіі марксізму, у якой ён прыняў актыўны ўдзел. У пошуках метадаў аб’ектыўнага вывучэння складаных форм чалавечай дзейнасці і паводзін асобы Выгоцкі падвергнуў крытычнага аналізу шэраг філасофскіх і большасць сучасных яму псіхалагічных канцэпцый («Сэнс псіхалагічнага крызісу», няскончаная рукапіс, 1926), паказваючы бясплоднасці спробаў растлумачыць паводзіны чалавека, зводзячы «вышэйшыя» формы паводзін да «ніжэйшых» элементам.
Даследуючы маўленчае мысленне, Выгоцкі па-новаму вырашае праблему лакалізацыі вышэйшых псіхалагічных функцый як структурных адзінак дзейнасці мозгу. Вывучаючы развіццё і распад вышэйшых псіхалагічных функцый на матэрыяле дзіцячай псіхалогіі, дэфекталогіі і псіхіятрыі, Выгоцкі прыходзіць да высновы, што структура свядомасці — гэта «дынамічная сэнсавая сістэма» знаходзяцца ў адзінстве афектыўных, валявых і інтэлектуальных працэсаў.
Нягледзячы на тое, што абазначэнне «культурна-гістарычная тэорыя» толькі аднойчы сустракаецца ў тэкстах самога Выгоцкага, гэта назва пасля прыжылося і сярод шэрагу навуковых дзеячаў, якія вызначалі сябе паслядоўнікамі Выгоцкага[5][6]. З пачатку XXI стагоддзя адбываецца гістарычны аналіз страчаных магчымасцей у арыгінальнай тэорыі Выгоцкага. Пераглядаюцца традыцыйныя ацэнкі творчай спадчыны Выгоцкага савецкага перыяду. Выгоцкі вызначае педагагічную дзейнасць як асаблівую чалавекаарыентаваную дзейнасць (1926). Аднак дадзены кірунак ім у далейшым не пашараны. Распрацоўваюцца новыя шляхі развіцця на сучасным этапе, — першапачаткова задуманыя аўтарам, але пасля забытыя або праігнараваныя ў савецкай псіхалогіі XX стагоддзя (гл., Напр.[7][8][9]). Гэта інтэлектуальны рух у шэрагу нядаўніх публікацый стаў шырока вядомы як «рэвізіянісцкая рэвалюцыя» ў выгоцказнаўстве.