wd wp Пошук:
    ⬜

    Дэлійскі султанат

    commons: Дэлійскі султанат на Вікісховішчы

    Дэлійскі султанат (перс.: سلطنت دهلی, хіндзі: दिल्ली सल्तनत, бенг.: দিল্লীর সুলতান) — першая буйная мусульманская дзяржава на тэрыторыі сучаснай Індыі, якая існавала ў паўночнай частцы краіны ў 1206—1526 і 1539—1555, заснаваная цюркамі. У гэты перыяд упершыню сталіцай дзяржавы стаў Дэлі. Таксама ўпершыню ў гісторыі мільёны індусаў апынуліся пад уладай монатэістаў. Афіцыйнай мовай Дэлійскага султаната была фарсі.

    Гісторыя

    Ля вытокаў султаната стаялі Гурыды — выхадцы з афганскай вобласці Гор. У канцы XII стагоддзя Мухамад Гуры, які зрабіў сваёй сталіцай Лахор, падвяргаў паўночны захад Індыі рэгулярным набегам. Яго палкаводзец Кутб-уд-Дзін Айбек, які авалодаў Індыяй пасля перамог пры Тараоры (1192) і Чанадавары (1194), пасля смерці свайго заступніка аддзяліўся ад Лахора і абвясціў сябе дэлійскім султанам.

    Першыя султаны, быўшы цюркамі, культурна і палітычна імкнуліся да іранамоўнага свету, аднак трэці султан Ілтутміш замацаваў за сабой стратэгічныя пункты Паўночнаіндыйскай раўніны і канчаткова абгрунтаваўся ў Дэлі. Пасля 30 гадоў міжусобіц, якія рушылі ўслед за яго смерцю ў 1236 г., на прастол узышоў Гіяс уд-Дзін Балбан, якому прыйшлося абараняць султанат ад ваяўнічых раджпутаў і нашэсця манголаў.

    На зыходзе XIII стагоддзя Дэлійскі султанат дасягнуў вяршыні сваёй магутнасці. Султан Ала уд-Дзін Хальджы скарыў Гуджарат (каля 1297) і Раджастхан (1301-12) і абараніў свае ўладанні ад нашэсця чагатаяў з Маверанахра. Распачатае ім і яго спадчыннікамі прасоўванне на поўдзень стварыла перадумовы для распаду дзяржавы. Пры султане Мухамадзе Туглаку, які перанёс сталіцу з Дэлі на Дэкан, армія мусульман зайшла на поўдзень далей, чым калі б там ні было, — аж да Мадурая, дзе імі быў заснаваны Мадурайскі султанат.

    Кутб-Мінар і прылеглыя помнікі эпохі султаната.

    Туглак паспрабаваў вырашыць праблему кіравання разнастайнымі абласцямі шляхам будаўніцтва другой сталіцы дзяржавы на поўдні, у Даўлатабадзе. Гэта прадпрыемства правалілася, і ўжо ў 1347 годзе дэканская арыстакратыя перастала прызнаваць уладу дэлійскага манарха. З земляў, якія аддзяліліся ад Дэлі, утварыўся Бахманідскі султанат. Апошнім ударам па дзяржаве Туглакідаў стала спусташэнне Дэлі Тамерланам у 1398-99 гг. Пасля гэтага султанат заставаўся ўсяго толькі рэгіянальнай палітычнай сілай.

    Апошні ўздым султаната назіраўся пасля прыходу ў 1451 годзе да ўлады ў Дэлі афганскай дынастыі Ладзі. У гэтыя гады ў Паўночную Індыю лінулі хвалі перасяленцаў з паўночнага захаду. У 1526 годзе султанат паў пад ударам чарговага прышэльца з паўночнага захаду — Бабура, які заснаваў імперыю Вялікіх Маголаў. Пасля яго смерці Шэр-шах Суры на кароткі час аднавіў султанат са сталіцай у Дэлі і распачаў спробу яго рэфармавання, аднак спадчыннікі Шэр-шаха нічога не змаглі супрацьпаставіць націску Вялікіх Маголаў.

    У 14 стагоддзі султанат падтрымліваў гандлёвыя кантакты з Усходняй Еўропай. На тэрыторыі Расіі і Украіны вядомыя знаходкі некалькіх дзясяткаў залатых і некалькіх медных манет, адчаканеных у Дэлі (галоўным чынам знаходкі ў Крыме, Паволжы і на Паўночным Каўказе)[1].

    Мамлюкскія дынастыі (Му’ізі)

    Асноўны артыкул: Мамлюкская дынастыя (Дэлі)

    Дынастыя Гулямаў

    Дынастыя Шамсія

    Дынастыя Балбана

    Дынастыя Халджы

    Дынастыя Туглакідаў

    Асноўны артыкул: Туглакіды

    Дынастыя Ладзі

    Дынастыя Саідаў (Сеідаў)

    Дынастыя Ладзі

    Дынастыя Сурыдаў

    Асноўны артыкул: Сурыды

    Зноскі

    1. ↑ Пачкалов А. В. Связи Золотой Орды с Индией и Китаем в свете монетных находок // Евразия. Этнокультурное взаимодействие и исторические судьбы. М., 2004. С. 204—206.

    Крыніцы

    Тэмы гэтай старонкі (9):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Дзяржавы ў гісторыі Індыі
    Гістарычныя дзяржавы Сярэдневякоўя
    З’явіліся ў 1206 годзе
    1206 год у Азіі
    Гісторыя ісламу
    Зніклі ў 1555 годзе
    Султанаты
    Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай