Газадынаміка (або газавая дынаміка) - раздзел механікі, які вывучае законы руху газападобнай асяроддзя і яе ўзаемадзеяння з якія рухаюцца ў ёй цвёрдымі целамі. Часцей за сустракаецца пад назвай аэрадынаміка (ад стар.-грэч.: ἀηρ - паветра і δύναμις - сіла), але ўключае ў сябе не толькі аэрадынаміку, але і ўласна газавую дынаміку. Апошняя гістарычна ўзнікла як далейшае развіццё і абагульненне аэрадынамікі, і менавіта таму часта кажуць пра адзіную навуку - аэрагазадынаміку. Як частка фізікі, аэрагазадынаміка цесна звязана з тэрмадынамікай і акустыкай.
Раздзел гідрааэрамеханікі, у якім вывучаюцца законы руху паветра і сілы, якія ўзнікаюць на паверхні тэл, адносна якіх адбываецца яго рух. У аэрадынаміцы разглядаюць рух з дагукавымі хуткасцямі, г. зн. у нармальных умовах да 340 м/с (1200 км/г).
Прыкладныя задачы аэрадынамікі:
Спецыяльны раздзел аэрадынамікі - аэрадынаміка самалёта - займаецца распрацоўкай метадаў аэрадынамічнага разліку і вызначэннем аэрадынамічных сіл і момантаў, якія дзейнічаюць на самалёт у цэлым і на яго часткі - крыло, фюзеляж, апярэнне і г. д. Да аэрадынаміцы самалёта адносяць: разлік устойлівасці, балансавання самалёта, тэорыю паветраных вінтоў, тэорыю крыла. Пытанні, звязаныя з зменлівым нестацыянарным рэжымам руху лятальных апаратаў, разглядаюцца ў спецыяльным раздзеле - дынаміцы палёту.
Вынікі аэрадынамікі знаходзяць разнастайныя прымянення ў самалётабудаванні, авіябудаванні, аўтамабілебудаванні і ў розных лятальных апаратах.
Газавая дынаміка ўзнікла як далейшае развіццё аэрадынамікі і мае справу з сітуацыямі, у якіх умовы істотна адрозніваюцца ад нармальных.
У адрозненне ад класічнай аэрадынамікі, газавая дынаміка мае справу з такімі задачамі, у якіх сціскальнасць газу становіцца істотным фактарам, якія ўплываюць на яго паводзіны. У першую чаргу, гэта - задачы аб руху газавых патокаў са хуткасцямі, блізкімі або перавышаюць хуткасць гуку ў газе, што прыводзіць да з’яўлення значных перападаў ціску і ўдарных хваль. Іншым прыкладам служаць тыя працэсы ў газавых асяроддзях, якія суправаджаюцца экзатэрмічнымі (гарэнне, выбух) або эндатэрмічныя (дысацыяцыя) хімічнымі рэакцыямі: у гэтых выпадках з-за змены сярэдняй малекулярнай масы газу і працэсаў энергавыдзялення мадэль ідэальнага газу недастасоўная.
Узнікненне газавай дынамікі ставіцца да сярэдзіны і другой палове XIX стагоддзя і звязана з асноватворнымі працамі К. Доплера, Г. Рыма, Э. Маха, У. Дж. Ранкіна і П.-А. Гюгоніё [1]. Бурнае развіццё гэты раздзел механікі перажывае ў XX стагоддзі; сярод многіх імёнаў вучоных, якія ўнеслі значны ўклад у развіццё газавай дынамікі, варта назваць С. А. Чаплыгіна, Дж. Тэйлара, Л. І. Сядова, Я. Б. Зяльдовіча.
![]() |
Газадынаміка на Вікісховішчы |
---|