Бітва пры Хараме, Бітва на Хараме[1], Харамская аперацыя[2][3] (ісп.: Batalla del Jarama) — ваенная аперацыя Іспанскай грамадзянскай вайны, падчас якой нацыяналісты генерала Франка спрабавалі выбіць рэспубліканцаў, што знаходзіліся ўздоўж ракі Харама на ўсход ад Мадрыда. У выніку баёў ні адзін з бакоў не атрымаў перамогу.
Да лютага 1937 года, у выніку грамадзянскай вайны ў Іспаніі і абароны Мадрыда, супрацьстаялыя бакі дасягнулі некаторага парытэту, зразумеўшы, што канфлікт будзе вельмі працяглым. У гэтых умовах камандаванне мяцежнікаў генерала Франка вырашыла нанесці ўдар у 30 км на поўдзень ад сталіцы, перарэзаць шашы Мадрыд—Валенсія і акружыць горад, спадзеючыся, што ён не зможа доўга супраціўляцца. Асноўная задача рэспубліканскага камандавання складалася ў тым, каб апярэдзіць удар праціўніка і разграміць яго раней, чым ён зможа распачаць сваю аперацыю.
Планы рэспубліканцаў пачалі распрацоўвацца яшчэ ў снежні 1936 года. У рэшце рэшт яны сталі вядомы нацыяналістам. Па плане галоўны ўдар наносіўся з усходу ад ракі Харама ў тыл асноўнага размяшчэння праціўніка пад Мадрыдам. У першыя ж дні баёў планавалася перарэзаць шашы на Таледа. Далейшае наступленне павінна было развівацца на Хетафэ—Алькаркон і на Брунетэ. Кіраваць бітвай павінен быў камандуючы Цэнтральным фронтам генерал Посас. Яго галоўным саветнікам стаў «Генерал Купер» — савецкі ваенспец Рыгор Кулік. Рыхтавалася аперацыя павольна, чаму перашкаджалі цяжкасці на чыгунках і дрэннае засваенне навабранцамі савецкай зброі, а таксама некаторая бесклапотнасць. Да таго ж няправільна была арганізавана сістэма камандавання войскамі. У выніку лёс рэспубліканскага наступлення вырашыла не ваеннае камандаванне Рэспублікі, а нацыяналісты, якім былі вядомы падрабязнасці плана, і яны распачалі папераджальныя дзеянні.
Бітва пачалася раніцай 6 лютага ўдарам сіл нацыяналістаў Франка.
У ходзе баявых дзеянняў непасрэдна была задзейнічана 1-я бранятанкавая брыгада Рэспублікі, касцяк якой склалі байцы 4-й механізаванай брыгады з Бабруйска. Камандаванне групай савецкіх танкістаў ажыццяўляў камбрыг Дзмітрый Паўлаў («Пабла»)[4][5][6].
Баі з пераменным поспехам працягваліся па 27 лютага, калі абодва бакі выдыхліся. Галоўным вынікам стаў правал трэцяга паходу на Мадрыд. Нацыяналістам так і не ўдалося акружыць горад, але адзіная аўтастрада, якая звязвала сталіцу з астатняй часткай Рэспублікі, апынулася пад агнём іх артылерыі. Рэспубліканцы па выніках бітвы зрабілі некаторыя аргвысновы, у прыватнасці, быў зняты з пасады генерал Посас і на месца камандуючага Цэнтральным фронтам прызначылі генерала Міяху.
Бітве пры Хараме і ўдзелу ў ёй інтэрбрыгад прысвечана песня «Jarama Valley». Першая версія згадвала Брытанскі батальён інтэрбрыгад, наступныя (як і рускі пераклад) — амерыканскі батальён Лінкальна.