Бульбяная нематода[1] (Globodera rostochiensis) — вузкаспецыялізаваны від нематод, які паразітуе на каранях бульбы і таматаў, паражае іншыя расліны з сямейства паслёнавых. Выклікае гетэрадэроз бульбы.
Развіццё бульбяной нематоды адбываецца ў каранях расліны-гаспадара. Хворыя расліны ўтвараюць слабыя сцеблы, якія заўчасна жоўкнуць. Клубняў утвараецца мала, яны дробныя, а часам зусім адсутнічаюць.
Бульбяная нематода асабліва значны ўрон наносіць на прысядзібных участках і на палях са скарочаным севазваротам, дзе бульба вырошчваецца нязменна або вяртаецца на ранейшае месца на другі-трэці год. Страты ўраджаю могуць складаць 30-80 %. Акрамя прамых страт, ёсць страты, абумоўленыя забаронай або абмежаваннем перавозкі прадукцыі з зон заражэння, паколькі бульбяная нематода з’яўляецца аб’ектам знешняга і ўнутранага каранціну.
Распаўсюджваецца бульбяная нематода ў асноўным у стадыі цыст, якія прыліпаюць да прадметаў, што датыкаліся з заражаным грунтам, і пераносяцца на любыя адлегласці. Звычайна цысты пераносяцца з пасадачным матэрыялам, з глебай, пакінутай на клубнях, карняплодах і цыбулінах, дажджавымі водамі і ветрам.
Нематоды — раздзельнаполыя жывёлы. У самак маюцца парныя яечнікі, яйцеводы, матка і непарная палавая адтуліна, якая адкрываецца на брушным баку цела. У самца — адзін семяннік, які пераходзіць у семяпровад. Ён упадае ў заднюю кішку перад самай анальнай адтулінай. Апладненне ўнутранае. У самца ёсць рухомыя куцікулярныя іголачкі, з дапамогай якіх ён уводзіць сперматазоіды ў палавую адтуліну самкі.
Паходзіць з Анд Паўднёвай Амерыкі[2]. Упершыню ў Еўропе знойдзена ў 1913 годзе ў Германіі разам з імпартаванай бульбай. Таксама знойдзена ў Афрыцы, Азіі і Аўстраліі. У ЗША ўпершыню выяўлена ў 1941 годзе, у Канадзе — у 1960-х гадах, у Мексіцы — у 1970-х[3].