wd wp Пошук:
    ⬜

    Франка-турэцкі альянс

    Ліст турэцкага султана каралю Францыі (1536).

    Франка-турэцкі саюз быў заключаны Францыскам I і Сулейманам Цудоўным у 1528 годзе на глебе ўзаемнай цікавасці ў паслабленні дзяржавы Карла V Габсбурга. Падставай для альянсу была «абарона хрысціянскіх падданых Асманскай імперыі». Гэты «святатацкі альянс Лілеі з Паўмесяцам» выклікаў скандал у хрысціянскай Еўропе, дзе яшчэ панавалі ідэі сумесных «крыжовых паходаў» супраць «няверных» туркаў, і таму рэдка афішаваўся, хоць у сутнасці заставаўся ў сіле да самога ўварвання Напалеона ў Егіпет (1798).

    Палітычны бок

    Альянс складаўся ў тым, што туркі аказвалі французам фінансавую падтрымку і каардынавалі з імі свае баявыя дзеянні супраць Габсбургаў — напрыклад, ужо ў 1543 годзе войскі герцага Энгіенскага і Хайр-эд-Дзіна Барбаросы разам аблажылі Ніцу. У той жа час у час «Малой вайны ў Венгрыі» Францыя аказвала падтрымку турэцкаму васалу, Усходневенгерскаму каралеўству (будучаму Трансільванскаму княству), з якім заключыла саюз у 1528 годзе, і непасрэдна Асманскай імперыі, перадаўшы той цэлае артылерыйскае падраздзяленне.

    Французы апынуліся ў прывілеяваным у параўнанні з іншымі хрысціянскімі народамі становішчы ў тым, што тычылася свабоднага заходу ў порты Асманскай імперыі, гандлю з Блізкім Усходам і валодання «святымі месцамі». Французы садзейнічалі вылазкам берберскіх піратаў і імкнуліся прымеркаваць турэцкія аблогі Вены да ўласных войнаў з Габсбургамі.

    Французскі пасол, які па традыцыі пражываў у Галацкім прадмесці Стамбула, карыстаўся вялікай вагай пры Бліскучай Порце на працягу ўсяго існавання ансьен-рэжыму. На мяжы XVI і XVII стагоддзяў увага турэцкага ўрада пераключылася з еўрапейскіх спраў на войны з персідскімі Сефевідамі, якія неаднаразова пасылалі Генрыху IV пасольствы з мэтай атрымання яго дыпламатычнай падтрымкі.

    Людовік XIV аднавіў адносіны з султанамі, рэгулярна прымаючы ў Версалі турэцкіх паслоў. Адным з самых паспяховых турэцкіх военачальнікаў у той час быў француз Баневаль-паша. У якасці заключнай старонкі франка-турэцкіх саюзных адносін можна разглядаць Крымскую вайну, калі Францыя і Турцыя разам супрацьстаялі таму рашэнню Усходняга пытання, на якім настойвала Расія. У тыя гады нават распаўсюдзілася легенда пра тое, што султан звязаны сваяцтвам з Банапартамі праз сваю бабулю французскага паходжання, нейкую Эмэ дэ Рыверы.

    Культурны бок

    Гл. таксама: Арыенталізм

    Шарль Андрэ ван Лоа. Партрэт маркізы дэ Пампадур як султаніхі (1747).

    Дзякуючы садзейнічанню асманскіх улад французскія негацыянты, такія, як Жан-Батыст Тавернье, свабодна перасякалі ўсю Азію да самой Індыі. Паралельна з еўрапейскім захапленнем «кітайшчынай» у Францыі распаўсюдзілася імітацыя знешніх формаў турэцкай і персідскай культуры. У прыватнасці, дзеянні многіх опер адбывалі ва ўсходніх гарэмах. Вялікая цікавасць сучаснікаў Людовіка XIV да турэцкай культуры выявілася ў п’есах Мальера і «Персідскіх лістах» Мантэск’ё. У 1704 годзе першым у Еўропе з’явіўся французскі пераклад «Тысяча і адной ночы».

    Гл. таксама

    Бібліяграфія

    Тэмы гэтай старонкі (7):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай
    Катэгорыя·Дагаворы паводле алфавіта
    Катэгорыя·З’явіліся ў 1528 годзе
    Катэгорыя·Міжнародныя дагаворы XVI стагоддзя
    Катэгорыя·Міжнародныя дагаворы Асманскай імперыі
    Катэгорыя·Міжнародныя дагаворы Францыі
    Катэгорыя·Стары рэжым у Францыі