wd wp Пошук: ⬜

Рыгор Барысавіч Зыбайла

Рыгор Барысавіч Зыбайла (15 верасня 1913 — 15 лістапада 1987) — беларускі палітычны, грамадскі і ваенны дзеяч. Сябра ЦК Беларускай незалежніцкай партыі [1], удзельнік Першага штурмавога ўзводу, афіцэр БКА, дэсантнага батальёну «Дальвіц», намеснік старшыні Беларускай народнай cамапомачы.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Заходняй Беларусі. Атрымаў адукацыю ляснога інжынера[2]. Як польскі грамадзянін, быў прызваны ў польскую армію, удзельнічаў у абарончай вайне Польшчы супраць Трэцяга рэйху. Быў палонены нямецкімі войскамі. Пасля вызвалення з палону далучыўся да канспірацыйнай сеткі БНП [3]. Працаваў у Беларускім камітэце ў Бялай-Падлясцы. Пасля стаў вайскоўцам 1-га Беларускага штурмавога ўзводу. З восені 1941 года кіраўнік Слонімскага акруговага камітэту БНС. За пратэсты супраць нямецкіх рэпрэсіяў у дачыненні мірнага насельніцтва быў зняты з пасады і адпраўлены на работу ў Дзярэчын. Летам 1943 года пераехаў у Мінск, дзе выконваў абавязкі намесніка старшыні БНС. У 1944 годзе становіцца афіцэрам БКА. Браў удзел у падрыхтоўцы батальёну «Дальвіц»[4]. Пасля аперацыі «Баграціён» ён са сваім падраздзяленнем перакінуты ў Францыю, але там перайшоў на бок французскіх партызан [2].

Пасля Другой сусветнай вайны жыў у Францыі. Некаторыя беларускія эміграцыйныя выданні (напрыклад, кніга «Другі Ўсебеларускі Кангрэс») падаюць, што Зыбайла нібыта быў расстраляны контрвыведкаю польскай арміі Андэрса ў Марселі ў 1945 годзе. Нібыта, пасля таго, як у яго знайшлі фотакартку, дзе ён быў у форме афіцэра БКА. Барыс Данілюк згадаў, што ў пачатку 1947 года ў французскую зону акупацыі Германіі прыязджаў Старшыня Рады БНР Мікола Абрамчык: «ён расказаў, што даведаўшыся пра перадачу Зыбайлы палякам, звярнуўся да польскага прэзідэнта Рачкевіча, з якім тады ішлі дыпламатычныя гутаркі БНР, каб той загадаў Зыбайлу выпусціць. Рачкевіч гэткі загад выдаў, але ўжо было запозна, бо Зыбайлу самавольна застрэліў нейкі польскі шавініст…»[4].

Аднак Зыбайла ня быў расстраляны: па адной з версіяў гісторыя з «расстрэлам» дазваляла Зыбайле знікнуць, каб пазбегнуць палявання савецкіх агентаў. Віктар Сікора, са словаў людзей, якія былі ў зняволенні разам з Зыбайлам, успамінае, што той выкладаў у сакрэтнай школе, дзе рыхтаваліся людзі для антыбальшавіцкай барацьбы. Па адной інфармацыі Рыгор Зыбайла атрымаў прапанову працаваць у нейкай сакрэтнай установе на Захадзе, аднак пасля быў затрыманы савецкай контрвыведкай і этапаваны ў Мінск[2]. Па іншай інфармацыі Рыгор Зыбайла сам, праз Чэхаславакію вярнуўся на радзіму, дзе і быў затрыманы[4].

Пра свае допыты Рыгор Зыбайла распавядаў так:

«Мяне следчы пытаецца: «Почему ты изменил родине?». А я яму гавару: «Якая «родина»?! У мяне Радзіма — Беларусь, а не Савецкі Саюз! Я ў вас ніколі ня жыў і не лічу Савецкі Саюз сваёю Радзімаю. А сваёй Беларусі я ніколі ня здраджваў!»^[4].

Быў асуджаны на шматгадовы тэрмін зняволення ў канцлагерах. У Беларусь вярнуўся ў 1950-х. Працаваў будаўніком[4].

Памёр 15 лістапада 1987 года ў в. Яглевічы Івацэвіцкага раёна, пахаваны там жа.

Зноскі

↑ Сяргей Ёрш Вяртаньне БНП. Асобы і дакумэнты Беларускай Незалежніцкай Партыі (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 ліпеня 2019.
1 2 3 ЗЫБАЙЛА Рыгор Барысавіч.
↑ Беларускі нацыянальны рэзыстанс у гады Другой сусьветнай вайны.
1 2 3 4 5 Пра лёс Рыгора Зыбайлы.

Літаратура

Ёрш С. Вяртаньне БНП. Асобы і дакумэнты Беларускай Незалежнай Партыі. Мн., Слонім; 1998; Беларускі нацыяналізм (даведнік). Укл. П. Казак. Мн., [2001]; Дэсантнік пахаваны пад Івацэвічамі // Голас краю. 2001. № 3.