Мікалай Мікалаевіч Рукавішнікаў (18 верасня 1932, Томск — 19 кастрычніка 2002, Масква) — савецкі касманаўт. Двойчы Герой Савецкага Саюза.
Інжынер-фізік па адукацыі, Мікалай Рукавішнікаў стаў першым грамадзянскім камандзірам касмічнага карабля. Таксама ўпершыню ў гісторыі касманаўтыкі ён уручную здзейсніў пасадку ў аварыйным рэжыме — у красавіку 1979 года пры палёце на караблі «Саюз-33».