Далучэнне Прыбалтыкі да СССР ці Акупацыя балтыйскіх дзяржаў — далучэнне незалежных балтыйскіх дзяржаў — Эстоніі, Латвіі і Літвы — у склад СССР, якое стала вынікам падпісання СССР і нацысцкай Германіяй у жніўні 1939 года дагавора пра ненапад паміж Германіяй і Савецкім Саюзам і Дагавора пра сяброўства і мяжу, сакрэтныя пратаколы, якіх зафіксавалі размежаванне сфер інтарэсаў гэтых дзвюх дзяржаў ва Усходняй Еўропе[1][2][3][4][5][6][7][8].
Дзеянні СССР ацэньваюцца як акупацыя з наступнай анексіяй[9][10][11][12][13][14][15][16][17].
Савет Еўропы ў сваіх рэзалюцыях ахарактарызаваў працэс уваходжання прыбалтыйскіх дзяржаў у склад СССР як акупацыю, гвалтоўную інкарпарацыю і анексію[18]. У 1983 годзе Еўрапейскі парламент засудзіў яго як акупацыю, і надалей (2007) выкарыстаў у гэтым дачыненні такія паняцці як «акупацыя» і «незаконная інкарпарацыя»[19][20][21]..
Тэкст прэамбулы Дагавора пра асновы міждзяржаўных адносін паміж Расійскай Савецкай Федэрацыйнай Сацыялістычнай Рэспублікай і Літоўскай Рэспублікай 1991 года[22] ўтрымлівае радкі: «адносячы да мінулага падзеі і дзеянні, якія перашкаджалі поўнай і свабоднай рэалізацыі кожным Высокім Дамоўным Бокам свайго дзяржаўнага суверэнітэту, быўшы ўпэўненымі, што знішчэнне Саюзам ССР наступстваў анексіі 1940 года, якія парушаюць суверэнітэт Літвы, створыць дадатковыя ўмовы даверу паміж Высокімі Дамоўнымі Бакамі і іх народамі».
Нягледзячы на тое што РСФСР у 1991 годзе прызнала дзеянні 1940 года як анексію суверэнных дзяржаў[23], афіцыйная пазіцыя МЗС Расіі палягае ў тым, што далучэнне краін Прыбалтыкі да СССР не супярэчыла нормам міжнароднага права па стане на 1940 год, а таксама што ўваходжанне гэтых краін у склад СССР атрымала афіцыйнае міжнароднае прызнанне. Гэта пазіцыя засноўваецца на прызнанні дэ-факта цэласці меж СССР на чэрвень 1941 года на Ялцінскай і Патсдамскай канферэнцыях дзяржавамі-ўдзельнікамі, а таксама на прызнанні ў 1975 годзе непарушнасці еўрапейскіх меж удзельнікамі Нарады па бяспецы і супрацы ў Еўропе[24].
Худолей К. К. Советизация балтийских государств летом 1940 г. и её последствия. // Вестник Санкт-Петербургского университета. 2013. Серия 6, № 1. С. 94-110.
Худолей К. К. Специфика балтийского нейтралитета в начальный период Второй мировой войны и политика СССР (сентябрь 1939 г. — июнь 1940 г.)).// Вестник Санкт-Петербургского университета. 2012. Серия 6, № 4. С. 109—120.
Варес П. На чаше весов: Эстония и Советский Союз Архівавана 12 снежня 2007. — Таллинн: Евроуниверситет, 1999.
Гущин В. Почему США вдруг признали факт оккупации стран Балтии? Архівавана 20 красавіка 2008.
Зубкова Е. Сталинский проект для Прибалтики // Лекции Полит.ру
Кирчанов М. В. Урбшис и его проект воссоздания независимого Литовского государства в годы Второй мировой войны / Из истории международных отношений и европейской интеграции. -Воронеж, 2003. — Вып. 1/2. — С. 35 — 40.
Кирчанов М. В. Латышско-германские и латышско-британские отношения в 1920—1940 годы: основные этапы и особенности / Из истории международных отношений и европейской интеграции. — Воронеж, 2005. — Вып. 2. — Т. 1. — С. 81 — 94.
Кирчанов М. В. Политический кризис 1939—1940 годов, советский колониализм и трансформация национального государства в Латвии и Литве / Панорама. Материалы научной сессии / ред. А. А. Слинько, О. В. Шаталов. — Воронеж, 2005. — С. 132—143.
Ковалев С. Н. Советские войска на территории стран Балтии (1939—1940 г.) / М-во обороны Рос. Федерации, Ин-т воен. истории. — СПб.: Славия, 2008. — 274 с. ISBN 978-5-9501-0173-1
Кремль и Прибалтика // «Эхо Москвы», 27.09.2008
Мельтюхов М. И. Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу: 1939—1941. Документы, факты, суждения. — м: «Вече», 2000.
Мялксоо Л. Советская аннексия и государственный континуитет: международно-правовой статус Эстонии, Латвии и Литвы в 1940—1991 гг. и после 1991 г. — Tartu, Tartu Ülikooli Kirjastus, 2005.
Смирин Г. Основные факты истории Латвии Архівавана 4 сакавіка 2016. — Рига: SI, 1999. — С. 94—103.
Полпреды сообщают… Сборник документов об отношениях СССР с Латвией, Литвой и Эстонией. Август 1939 г. — август 1940 г. — м: «Международные отношения», 1990.
Прибалтика и геополитика. Сборник документов (1935—1945) — м: Служба внешней разведки, 2006.
Советская оккупация и аннексия Латвии в 1939—1940 годах — МИД Латвии
Социалистические революции 1940 г. в Литве, Латвии и Эстонии. М.:, Наука, 1978.
СССР и Литва в годы Второй мировой войны: сборник документов / Институт истории Литвы, Институт всеобщей истории Российской академии наук; составители А. Каспаравичюс, Ч. Лауринавичюс, Н. С. Лебедева; редакционная коллегия: А. Каспаравичюс, Ч. Лауринавичюс, Н. С. Лебедева, А. Никжентайтис, А. О. Чубарьян, Vilnius: LII leidykla, 2006
СССР и Прибалтика. 1939—1940 Архівавана 21 лютага 2008.
Альгирдас Плукис. Чёрное и белое. Где правда? — Вильнюс, изд-во «Политика», 2009
Latvijas okupācija un aneksija 1939—1940: Dokumenti un materiāli. / Sastādītāji: I. Grava-Kreituse, I. Feldmanis, J. Goldmanis, A. Stranga. — Rīga, 1995. ISBN 9984-9085-0-X (лат.)
Mēs jaunu pasauli sev celsim — Rīga: Liesma, 1972 (лат.)
дакументы