Беларускае казацтва — грамадская арганізацыя ў Беларусі. Зарэгістравана 9 кастрычніка 1995 года. Мэта арганізацыі — адраджэнне сацыяльна-культурнага пласта казацтва ў Рэспубліцы Беларусь на аснове хрысціянства, патрыятызму, служэнні Айчыне, адданасці беларускаму народу, яго Прэзідэнту і законнаму ўраду.
Колькасць удзельнікаў — каля 1,5 тысячы чалавек[1]. Шырока супрацоўнічае з Беларускай праваслаўнай царквой[1][2].
У арганізацыі фіксаванае сяброўства фізічных асоб. Чальцамі могуць быць паўналетнія грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія з’яўляюцца праваслаўнымі, казакамі па паходжанні і якія лічаць сябе казакамі, якія падзяляюць i бяруць удзел у выкананні мэтаў і задач згуртавання, якія прызнаюць i выконваюць патрабаванні Статута Беларускага казацтва, казачых запаведзяў і выплачваюць ўваходныя і сяброўскія ўнёскі.
Чальцамі задзіночання могуць быць таксама дзеці, якія дасягнулі 16 гадоў альбо тыя, хто не дасягнулі гэтага ўзросту, але якія маюць адпаведны пісьмовы дазвол сваіх законных прадстаўнікоў. Яны валодаюць усімі правамі і абавязкамі сябра Беларускага казацтва, за выключэннем права абіраць і быць абраным у выбарныя органы. Ва ўстановах адукацыі з гэтымі членамі арганізацыі ў форме пазакласнай работы дарослыя чальцы, якія валодаюць педагагічнай і спецыяльнай падрыхтоўкай, ва ўстаноўленым парадку праводзяць заняткі па патрыятычным выхаванні, асновах ваеннай падрыхтоўкі ва ўмовах казачых кадэцкіх класаў.
Казачая абшчына (арганізацыя) можа прыняць у свой склад прыпісное казаком любога чалавека праваслаўнага веравызнання. Акт прыняцця — заліку ў казакі — павінен быць пацверджаны ва ўстаноўленым парадку Вярхоўным атаманам і святаром. Прыём у сябры казацтва казакоў, раней якія складаліся ў іншых казачых арганізацыях, ажыццяўляецца толькі Саветам атаманаў.
Прыём у сябры Беларускага казацтва ажыццяўляецца Кругом абласной акругі, да якой прыпісваецца казак па рашэнні атамана акругі, па пісьмовым прашэнні чалавека, пры наяўнасці не меней за двух казакоў-членаў казацтва, якія рэкамендуюць, з наступным сцвярджэннем рашэння аб прыёме і прыпісцы загадам Вярхоўнага атамана. Прыём у сябры арганізацыі можа ажыццяўляцца і Саветам атаманаў. Прыёму папярэднічае шасцімесячны выпрабавальны тэрмін, на працягу якога будучыя чальцы вывучаюць статут Беларускага казацтва, казачыя запаведзі, знаёмяцца з гістарычнымі каранямі казацтва і традыцыйна спраўляюць казачую форменную вопратку. Тыя, хто рэкамендуюць, нясуць персанальную адказнасць за якасць падрыхтоўкі і далейшае паводзіны зноў прынятага чальца, выкананне ім патрабаванняў статута і казачых запаведзяў.
Пры прыёме ў Беларускае казацтва казакі ўзводзяцца ў першы чын у адпаведнасці з наяўным воінскім (спецыяльным) званнем. У асобных выпадках, якiя вызначаюцца Вярхоўным Атаманам, дазваляецца узвядзенне у першы чын на адну прыступку вышэй наяўнага ў казака воінскага звання. Усе, хто ўступае у Беларускае казацтва, даюць Казачае Слова.
Ўлік чальцаў Беларускага казацтва вядзецца ў арганізацыйных структурах іх атаманам ў форме спісаў. Копіі гэтых спісаў пасля іх штогадовага аднаўлення да 15 студзеня падаюцца ў Савет атаманаў.
Казак — грамадзянін Рэспублікі Беларусь, замежны грамадзянін і асоба без грамадзянства, які пастаянна пражывае ў Рэспубліцы Беларусь, які з’яўляецца прамым нашчадкам казакоў, а таксама прылічвае сябе да гэткіх.
Вялікі круг — калегіяльны найвышэйшы орган Беларускага казацтва, які склікаецца з казакоў задзіночання для вырашэння любых пытанняў статутнай дзейнасці арганізацыі ў адпаведнасці з заканадаўствам і Статутам.
Атаман — кіраўнік казачай аргструктуры (раённага, гарадскога аддзела; абласнога акругі), а таксама кіраўнік прадугледжанага штатным раскладам звяна ў сістэме кіравання Беларускага казацтва, або які арганізуе статутную дзейнасць казакоў, якія пражываюць на тэрыторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі.
Усе пасяджэнні калегіяльных органаў афармляюцца пратаколамі, а рэвізіі — актамі. Адказнасць за своечасовае (не пазней 10 дзён) і якаснае падрыхтаванне пратаколаў нясе кіраўнік адпаведнага калегіяльнага органа.
Скаргі на рашэнні Савета атаманаў Беларускага казацтва, Кантрольна-рэвізійнага органа, службовых асоб і аргструктур могуць падавацца членамі арганізацыі на паседжаннях Круга адпаведнай аргструктуры, а таксама на Вялікім крузе.
Выключэнне з сябраў кіруючага і кантрольна-рэвізійнага органаў ажыццяўляецца толькі Вялікім кругам.
Тэрміны знаходжання казакоў-членаў арганізацыі на пасадзе Вярхоўнага атамана, у складзе Савета атаманаў, Савета старэйшын і Кантрольна-рэвізійнага органа не рэгламентуюцца.
Аснову казацтва складаюць яго арганізацыйныя структуры — абласныя казачыя акругі. Па рашэнні Савета атаманаў Беларускага казацтва на тэрыторыі адміністрацыйнай вобласці ў межах тэрыторый праваслаўных епархій могуць стварацца дзве абласных казачых акругі — першы і другі. У асобных выпадках у складзе абласной казацкага акругі па рашэнні Савета атаманаў могуць стварацца раённыя і гарадскія казачыя аддзелы.
Акругі ствараюцца і ліквідуюцца загадам Вярхоўнага атамана на падставе рашэння Савета атаманаў. Працай акругі кіруе атаман арганізацыйнай структуры. У Савет атаманаў акругі ўваходзяць атаман казацкай акругі (кіраўнік), атаманы раённых, гарадскіх аддзелаў і атаманы, прызначаныя Вярхоўным атаманам для арганізацыі статутнай працы сярод казакоў, якія пражываюць на тэрыторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, дзе казачыя аддзелы не створаны.
Вышэйшым органам арганізацыйных структур Беларускага казацтва з’яўляецца круг. Круг з’яўляецца правамоцным, калi ў ягонай рабоце прынялі ўдзел не менш за 2/3 казакоў ад спісачнага складу арганізацыйнай структуры. Рашэнне круга лічыцца прынятым, калі за яго прагаласавала 2/3 і больш удзельнікаў круга. Вырашэння круга па разглядаемых ім пытаннях прымаюцца адкрытым галасаваннем. Кругі праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей за адзін раз на год. Круг абірае атамана арганізацыйнай структуры, заслухоўвае яго справаздачы аб праведзенай працы. Атаман аргструктуры кіруе яе дзейнасцю ў перыяд паміж кругамі.
Кругі абласных акругаў у адпаведнасцi са статутам казацтва вызначаюць ўмовы, парадак, формы і метады статутнай работы, напрамкі дзейнасці па рэалізацыі рашэнняў Савета атаманаў і Вялікага круга.
Вышэйшым органам з’яўляецца Вялікае круг, які праводзіцца адзін раз за 5 гадоў. Пазачаргова Вялікі круг можа быць скліканы па ініцыятыве Вярхоўнага атамана і па рашэнні Савета атаманаў, а таксама па патрабаванню не менш за 2/3 чальцоў Беларускага казацтва. У апошнім выпадку Савет атаманаў абавязаны склікаць Вялікі круг.
Час і месца правядзення, норма прадстаўніцтва, парадак дня Вялікага круга паведамляюцца аргструктурам ня пазней, чым за месяц да даты яго правядзення.
Вялікі круг правамоцны пры ўдзеле ў яго рабоце больш за палову дэлегатаў, абраных кругамі аргструктур паводле ўсталяванай Саветам атаманаў норме прадстаўніцтва. Рашэнні прымаюцца простай большасцю галасоў дэлегатаў, прысутных на Вялікім крузе.
Кіруючым органам арганізацыі з’яўляецца Савет атаманаў, які ў колькасці да 18 чалавек абіраецца Вялікім кругам тэрмінам на 5 гадоў. Сябрам Савета атаманаў па пасадзе з’яўляецца Вярхоўны атаман. Па прапанове Вярхоўнага атамана са складу Савета атаманаў гэты калегіяльны орган абірае паходнага атамана, які адказвае за арганізацыйную працу, і кашавога атамана, кола абавязкаў якога вызначае Вярхоўны атаман.
Пасяджэнні Савета атаманаў праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей за адзін раз на тры месяцы. Савет атаманаў правамоцны пры ўдзеле ў яго пасяджэнні не меней за палову яго сяброў.
Рашэння Савета атаманаў прымаюцца простай большасцю галасоў прысутных на пасяджэнні яго чальцоў.
Савет атаманаў можа выконваць таксама iншыя функцыi, не аднесеныя сённяшнім статутам арганізацыі да кампетэнцыі іншых калегіяльных органаў.
Кіраўніцтва дзейнасцю казацтва у перыяд паміж пасяджэннямі Савета атаманаў ажыццяўляе Вярхоўны атаман, які абіраецца Вялікім кругам тэрмінам на 5 гадоў.
Вярхоўны атаман валодае правамі і абавязкамі кіраўніка юрыдычнай асобы, у тым ліку:
Распарадчая дзейнасць Вярхоўнага атамана ажыццяўляецца шляхам выдання загадаў, распараджэнняў, указанняў ў рамках яго кампетэнцыі, абавязковых для выканання ўсімі членаміарганізацыі.
Савет старэйшын Беларускага казацтва у складзе 7 чалавек (у тым ліку і яго старшыня, які ўваходзіць у склад Савета старэйшын) абіраюцца тэрмінам на 5 гадоў Вялікім кругам. Чальцамі Савета старэйшын абіраюцца члены арганізацыі, якія мудрыя, дасведчаныя, добра ведаюць і выконваюць казачыя запаведзі і традыцыі, якія карыстаюцца павагай і аўтарытэтам і дасягнулі 60-гадовага ўзросту.
Сябры Савета старэйшын могуць прымаць удзел у рабоце Савета атаманаў з правам дарадчага голасу. Паседжанні Савета старэйшын праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей за адзін раз на год. Пратакол паседжання вядзецца Старшынёй Савета старэйшын. Прынятыя на пасяджэннях Савета старэйшын рашэнні па пытаннях, якiя разглядаюцца носяць для органаў казацкага кіравання рэкамендацыйны характар.
У сваёй працы Савет старэйшын кіруецца заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, казачымі традыцыямі, статутам арганізацыямі і рашэннямі Вялікіх кругоў.
Кантрольна-рэвізійны (КРО) складаецца з 3 чалавек, якія выбіраюцца Вялікім кругам на 5 гадоў. Старшыня КРО абіраецца Вялікім кругам з ліку сяброў КРО. Сам жа КРО падсправаздачны Вялікаму кругу і праводзіць свае паседжанні па меры неабходнасці, але не радзей за адзін раз на год. Паседжанне лічыцца правамоцным пры прысутнасці на ім больш за палову чальцоў КРО. Рашэнні прымаюцца простай большасцю галасоў прысутных сяброў КРО. У выпадку роўнасці галасоў прынятым лічыцца тое меркаванне, за якое прагаласаваў Старшыня КРО.
КРО не меней за раз на год праводзіць праверкі (рэвізіі) фінансава-гаспадарчай дзейнасці ўсіх арганізацыйных структур і юрыдычных асоб, заснаваных Беларускім казацтвам, і адпаведнасці заканадаўству Рэспублікі Беларусь і статуту арганізацыі загадаў і іншых дакументаў, якія выдаюцца і прымаюцца органамі казацкага кіравання. Рашэнні аб правядзенні праверак прымаюцца Старшынёй КРО ў адпаведнасці з планам работы КРО. Для правядзення праверак кіраўнік КРО можа прыцягваць штатных супрацоўнікаў альбо па ўзгадненні з Вярхоўным атаманам адмыслоўцаў з боку. Па выніках праверак аб выяўленых парушэннях заканадаўства і статута кіраўнік КРО пісьмова дакладвае Вярхоўнаму атаману і Савету атаманаў для прыняцця імі мер па ліквідацыі выяўленых парушэнняў.
Чальцы КРС не могуць уваходзіць у склад Савета атаманаў, а таксама займаць пасады кіраўнікоў і галоўных спецыялістаў іншых юрыдычных асоб, заснаваных Беларускім казацтвам.
Вярхоўны атаман — Мікалай Улаховіч.
Духоўнік — протаірэй О. Ігар (Карасцеляў)
| Званне | Імя |
|---|---|
| Казачы генерал | Мікалай Улаховіч |
| О. Ігар (Карасцеляў) | |
| Казачы палкоўнік | Дробышаў І.Т. |
| Казачы палкоўнік | Жумянок Г.А. |
| Казачы палкоўнік | Матузка Г.Г. |
| Казачы палкоўнік | Рамейка Л.Д. |
| Вайсковы старшыня | Ганчароў А.Г. |
| Вайсковы старшыня | Лемяшэўскі С.Г. |
| Вайсковы старшыня | Пятруша П.А. |
| Есаул | Яфімаў А.Ю. |
| Есаул | Шапароў С.А. |
| Ураднік | Аврамен В.Н. |
| Званне | Імя |
|---|---|
| Казачы генерал | Рабкоў А.П. |
| Вайсковы старшыня | Руднеў В.І. |
| Сотнік | Сіланоў Д.Г. |
| Званне | Імя |
|---|---|
| Казачы генерал | Нікалаенка С.М. |
| Казачы палкоўнік | Дрызлоў В.І. |
| Казачы палкоўнік | Марынічаў Н.Ф. |
| Казачы палкоўнік | Папоў В.Н. |
| Вайсковы старшыня | Мацэнаў В.В. |
Казак-сябра Беларускага казацтва мае права:
Сябра Беларускага казацтва абавязаны:
Выключэнне казака з чальцоў з’яўляецца крайняй мерай і дапушчальна толькі ў выпадках, калі іншыя меры выхаваўчага ўздзеяння не далі станоўчага выніку. Выключэнне з сяброў можа быць ажыццёўлена Саветам атаманаў Беларускага казацтва ў наступных выпадках:
Выключаны з арганізацыі казак можа быць адноўлены ў сяброўстве Саветам атаманаў па яго матываванай пісьмовай заяве.
У пададзенай табліцы змешчаныя вайсковыя званні Рэспублікі Беларусь і іх адпаведнікі ў арганізацыі.
| Званні | |||
|---|---|---|---|
| Суполка | Казачыя | Вайсковыя | Патрэбная выслуга |
| Ніжнія казачыя чыны | Казак | Радавы | 6 месяцаў |
| Загадны казак | Яфрэйтар | 6 месяцаў | |
| Малодшыя казачыя чыны | Малодшы ўраднік | Малодшы сяржат | 6 месяцаў |
| Ураднік | Сяржант | 6 месяцаў | |
| Старшы ўраднік | Старшы сяржант | 1 год | |
| Вахмістр | Старшына
Ст. прапаршчык Прапаршчык |
1 год | |
| Старшыя казачыя чыны | Падхарунжы | Малодшы лейтэнант | 2 гады |
| Харунжы | Лейтэнант | 2 гады | |
| Сотнік | Старшы лейтэнант | 3 гады | |
| Пад'есаул | Капітан | 3 гады | |
| Галоўныя казачыя чыны | Есаул | Маёр | 4 гады |
| Вайсковы старшыня | Падпалкоўнік | 4 гады | |
| Казачы палкоўнік | Палкоўнік | ||
| Найвышэйшы казачы чын | Казачы генерал | Генерал-лейтэнант | |
Казакі (як мужчыны, так і жанчыны) узводзяцца ў казачыя чыны Вярхоўным Атаманам персанальна і ў паслядоўным парадку. Пры узвядзенні ў казачы чын ўлічваецца ваенная ці іншая спецыяльная падрыхтоўка, займаная пасада і іншыя прадугледжаныя гэтым становішчам ўмовы.
Чыны афіцэраў Беларускае казацтва падпадзяляюцца на першыя і чарговыя. У першыя чыны узводзяцца казакі, атэставаныя ў афіцэрскі склад. Права падачы па камандзе прашэння аб узвядзенні належыць атаману — непасрэднаму начальніку атэставанага казака.
У чарговыя чыны ўзводзяцца казакі пасля сканчэння ўстаноўленага тэрміну выслугі ў папярэднім казачым чыне з улікам адпаведнасці займанай пасады і станоўчай атэстацыі. Тэрмін выслугі ў казачым чыне лiчыцца з дня падпісання загаду аб узвядзенні ў казачы чын. Пры ўзвядзенні ў першы казачы чын, які адпавядае воінскаму званню казака, тэрмін выслугі ў казачым чыне вылічаецца з моманту прысваення воінскага звання. Казакі, якія праходзяць ваенную службу, узводзяцца ў казачыя чыны ў адпаведнасці з наяўнымі ў іх воінскімі званнямі на падставе просьбы, пададзенай на імя Вярхоўнага Атамана.
У чарговыя казачыя чыны казакі могуць узводзіцца датэрмінова ці на адну прыступку вышэй чыну, прадугледжанага па займаемай пасадзе, у якасці заахвочвання за актыўны ўдзел у працы арганизацыі або за:
За правіны, што дыскрэдытуюць казака і казацтва, загадам Вярхоўнага Атамана казакі могуць быць зніжаны ў чыне на адну прыступку. Казакі, зніжаныя ў казачым чыне, аднаўляюцца ў ранейшым чыне пры станоўчай атэстацыі па хадайніцтве ініцыятара зніжэння не раней, чым праз год з дня зніжэння.
Пазбаўленне казака чыну да казацкага генерала выконвае Вярхоўны Атаман за правіны, што ганяць казака і казацтва. Ініцыятарам пазбаўлення казацкага чыну могуць быць акруговы круг, Савет старэйшын і Савет атаманаў.